BULGARLAR 632-1018

Göktürklerin yıkılması ve Avarların zayıflamasıyla bağımsız oldular. Büyük Bulgar hanlığını Kubrat Han kurdu. Ancak kurulan devlet uzun ömürlü olmadı. Kubrat Han’ın 665 yılında ölmesiyle Hazarların baskısı sonucunda yıkıldı.

Büyük Bulgar Hanlığı ikiye ayrılmıştır;

• Tuna Bulgarları
• İtil Bularları

1-TUNA BULGARLARI (679-869)

Asparuh'un emiri altında güneybatıya göç eden bölüm ise 678 yılında Tuna Bulgarları devletini kurmuşlardır ve bugünkü Bulgaristan'ın temelini atmışlardır. Tuna Bulgarları zamanla Slavlaşarak ve IX. yüzyılda da Hristiyanlığı kabul ederek tarih sahnesinden silindiler. Tuna Bulgarları Hükümdarı Boris Han 864’te Hıristiyanlığı resmî din olarak kabul etmiş, Türk tarihinde ilk kez “Han” unvanını değiştirip yerine “Çar” unvanını kullanmıştır.

Genel Özellikleri

«       İstanbul’u kuşatmışlardır. Hıristiyanlığı benimseyerek Türklük özelliklerini kaybetmişlerdir. Bizans İmparatorluğu'nun Balkanlarda tutunmasına yardımcı olmuşlardır. Bozkır geleneğini terk edip feodal bir toplum yapısına geçmişlerdir.

«       Bulgarların 680'de bugünkü Balkan bölgesinde Kağan Asparuh komutasında kurdukları devlettir. Bugün Ortodoks dinine mensup, Çuvaşistan'da yaşayan ve Bulgarca'ya en yakın dil olarak nitelendirilen Çuvaşça dilini konuşan yaklaşık 2 milyon Çuvaş Türkü, Birinci Bulgar İmparatorluğu'nun tek varisleri sayılmaktadır. Bazı tarihçiler Moldova'ya bağlı özerk bir Türk Cumhuriyeti olan Gagavuzya'da yaşayan Ortodoks Gagavuzların da Bulgar kökeninden olabileceğini düşünmektedirler.

2-İDİL BULGARLARI (680-1391)

Büyük Bulgar Devleti’nin yıkılmasından sonra Otuz-Ogurlar’dan bir grup tarafından kuruldu. Ticari ilişkiler sonucu, İslamiyet’le tanışan Bulgarlar, X. yüzyılın ilk yarısında İslamiyet’i kabul etmişlerdir. Doğu Avrupa’da Türk-İslâm kültürünün temsilcisi olmuşlardır. Kotrak Han ile kuzeye göç edenler İdil Nehri'ne bitişik bir hanlık kurarak İdil Bulgarlarını oluşturmuşlardır. Ön bulgarların, Kubrat'ın diğer bir oğlu olan Batbayan'ın yanında; kalan bölümü, Hazarların kontrölü altında yaşamayı kabul etmişlerdir. Bu yüzden Hazar Kağanlığı'nda kalanlara "Kara bulgar", ve İdil Bulgarlarına "Ak bulgar" da denilir.

İDİL BULGARLARI VİDEO BELGESELİ

Bulgar tüccarlar Hazar ülkesinde, Müslüman tüccarlarla karşılaşmaları, İtil Bulgarlarının 10. yüzyılda İslam dinini benimsemelerinde etkili olmuştur. Bulgar Hakanı Alamuş; 920 yılında halife El-Muktedir’den ülkesine din adamları ile mescit inşası için mimarlar göndermesini istedi. İtil Bulgarları, İslamiyeti kabul etmeye başladılar. Alamış Han İslam dinini benimsedikten sonra Cağfer bin Abdullah ismini almıştır. Böylece İdil Bulgarları, daha Karahanlılardan bile önce toplu halde İslama geçerek, ilk toplu İslama geçen Türk halkı olmuşlardır.

1236 yılının sonbaharında Batu Han gelmişdir; İdil Nehri'nin civarında Ruslara karşı saldırmak için toplanan dev ordusu Bolgar kentini talan etmişdir. Böylece büyük bir katliam ile İdil Bulgarları hanlığının sonu gelmiştir. Hayatta kalan İdil Bulgarları Moğol ordusuna katılmaya zorunlu tutulmuşlardır. Cengiz Han'ın Altın Ordu döneminde İdil Bulgarları toprakları ve inşa ettikleri kentler Cengiz Han'ın aristokratları için bir merkez haline gelmiş ve 14'ncü yüzyıla kadar bu önemini korumuşdur. 1237 yılında Moğol hükümdarı Batuhan tarafından ortadan kaldırdılar. Yüksek medeniyete sahip olan Kazan Bulgarları, Moğolların ve Altınordu Devletinin Türkleşmesine neden oldu.

1399 yılında Rus istilasına uğrayan Bulgar Devleti, Altınordu Devleti yıkılınca 1437 yılından itibaren “Kazan Hanlığı” bünyesinde varlıklarına devam ettiler.