KUMANLAR (KIPÇAKLAR) (1000-1303)

      Codex Cumanicus (Kodeks Kumanikus), Karadeniz’in kuzeyindeki Kıpçak Türklerinden (Kumanlar) İtalyanlar ve Almanlar tarafından 14. yüzyılda derlenmiş iki bölümlük bir eserdir.

Sözlük-metinler derlemesi olarak sayılabilecek eserin adı Latincedir ve Kuman Kitabı olarak Türkçeye çevrilebilir. El yazması özgün örnek İtalya-Venedik San Marko Kütüphanesi'nde bulunmaktadır. Kuman sözcüğü Türkçe'de "sarışın" anlamına gelmekle birlikte Ermenice, Almanca ve Rusça da dahil diğer bütün batı dillerinde kendilerine "sarışın" anlamına gelen adlar verilmiştir.

Bu isimlendirmeler Kumanların saç renklerine ithafen yapılmıştır. Bazı araştırmalara göre ise Kumanların Rusça adlandırması olan Polovtsy sözcüğü Sırp-Hırvat kökenli olup "mavi gözlü" anlamına gelmektedir. Kıpçakların sarı saçlı, mavi ya da yeşil gözlü oldukları bilinir.

Bu yüzden Türk boyları içinde en yakışıklı olanı olarak kabul edilirler. Karadeniz’in Türkleşmesinde önemli rol oynamışlardır.

Novgorod-Seversk prensi İgor Svyatoslaviç (1151-1202) 'in 1185 yılında Kumanlara karşı giriştiği başarısız seferini konu alan destandır. Ritimli bir şiir diliyle anlatılır.

XIII. yüzyılda durumlarını koruyamamışlar ve bir kısmı Moğollara karışmış, bir kısmı da Altın Orda Devleti’nin egemenliğine girmiştir. Ruslarla büyük mücadeleler sonucunda Ruslar'ın Karadeniz'e inmelerini engellediler.

Kumanlardan kalan bir yadigârda KEMENÇE ‘dir. Kemençe Kumanlar da şahıs ismi olarak kullanılmıştır.1290’da Macar Kralı IV.Laszlo’yu öldüren Kumanlardan birinin adı Kemenche idi.

 

KUMANLAR VİDEOSU

Kumanlar ve Macaristan (Özü Türk Belgeseli)