DEDE KORKUT KİTABI

Dede Korkut Kitabı, destanı Oğuz hikâyelerinin mecmuasıdır. Çok önce teşekkül eden ve asırlarca Türklerin arasında yaşayıp gelişen bu destanlar nihayet 15. asrın sonları ile 16. asrın başlarında yazıya geçirilmiştir. Eserde nazım ve nesir bir arada verilmiştir. Eser on iki destansı hikâye ve bir mukaddimeden oluşur. Hikâyelerde, destandan halk hikâyeciliğine geçiş döneminin ürünü olduğu için destan ve masal unsurlarına da rastlanmaktadır.

Kıpçakların ve Hristiyanların Oğuz Türkleriyle yaptığı mücadeleler Dede Korkut Kitabı’ndaki bazı kısımların ortaya çıkmasına sebep olmuş olabilir. Yüz temel eser içinde yer alan Dede Korkut Kitabı’nın biri Dresden’de, öbürü Vatikan’da olmak üzere iki yazması vardır. Dresden nüshası 12, Vatikan nüshası 6 hikâyeyi içine almaktadır. Dede Korkut destanların ilk anlatıcısıdır. Hikâyelerinde veli bir kişi olarak ortaya çıkar. Oğuzlar önemli meseleleri ona danışırlar. Keramet sahibi olduğuna inanılır. Gelecekten haberler verdiği söylenir. Ozan ve kamdır. Oğuzname’de, Dede Korkut’un 295 yıl yaşadığı ve İslam dini peygamberi Muhammed’e elçi olarak gönderildiği anlatılmaktadır. Dede Korkut'un mezarının Bayburt Masat Köyünde olduğuna dair rivayetler vardır. Her yıl Bayburt'ta "Uluslararası Bayburt Dede Korkut Kültür Sanat Şöleni" düzenlenmektedir.

Dresden Nüshası; Dresden yazması kısa bir giriş ve 12 öyküden oluşur.

  Dirse Han Oğlu Boğaç Han

  Salur Kazan'ın Evi Yağmalanması

  Kam Büre Bey Oğlu Bamsı Beyrek

  Kazan Bey Oğlu Uruz'un Tutsak Olması

  Duha Koca Oğlu Deli Dumrul

  Kanlı Koca Oğlu Kanturalı

  Kazılık Koca Oğlu Yegenek

  Basat'ın Tepegöz'ü Öldürmesi

  Begin Oğlu Emren

  Uşun Koca Oğlu Segrek

  Salur Kazanın Tutsak Olup Oğlu Uruz'un Çıkarması

  İç Oğuz'a Taş Oğuz Asi Olup Beyrek Öldüğü

Vatikan Nüshası; Vatikan yazmasında kısa bir giriş ve altı öykü vardır:

  Hikayet-i Han Oğlu Boğaç Han

  Hikayet-i Bamsı Beyrek

  Hikayet-i Salur Kazan'ın Evi Yağmalanduğudur

  Hikayet-i Kazan Begün Oğlu Uruz Han Tutsak Olduğudur

  Hikayet-i Kazılık Koca Oğlu Yegenek Bey

  Hikayet-i Taş Oğuz İç Oğuz'a Asi Olup Beyrek Vefatı