TİMUR İMPARATORLUĞU 1370-1506

•  Timur tarafından 1335 yılında Semerkant merkez olmak üzere kuruldu.

•  Timur tarafından Çağatay Devleti’nin topraklarında kurulmuştur.

•  Başkent Semerkant’tır.

•  Timur, hükümdar ailesine üye olmadığı için “Han” olmamış, Çağatay ailesinden bir kişiyi göstermelik olarak tahta çıkarmıştır. Kendisi “Emir” unvanı kullanmıştır.

•  Timur İmparatorluğu, Altın Orda Devleti’ne son vererek bu bölgede Rusların güçlenmesine ortam hazırlamış, ayrıca 1402 Ankara Savaşı’nda Osmanlı Devleti’ni mağlup ederek Osmanlı’da Fetret Devri’nin yaşanmasına neden olmuştur.

•  Timurlu İmparatorluğu Hunlar, Göktürkler, Uygurlar, Karahanlılar, Gazneliler, Selçuklular ve Harezmşahlar’ın yıkılmasından sonra Türklerin Türkistan’da kurduğu en büyük devlet olmuş ve bu devirde Türkistan ve Horasan, İslam mimarisi açısından en parlak dönemini yaşamıştır. 15. yüzyılın sonlarından itibaren Türkistan, Harezm, Kırım, Kazan ve Azerbaycan'da Çağatay Türkçesi de yüksek bir kültür dili haline gelmiştir. Dinin, ilim ve sanatın koruyucusu olan Timur; Türkistan’da Türkçe’nin, Türk sanat ve kültürünün Fars kültürünün baskısı altında yok olup gitmesini önlemiş ve öne geçmesini sağlamış, Türk edebiyatı büyüme ve gelişme göstermiş, sanat, bilim ve edebiyat dünyası Timur Rönesans’ını yaşamıştır .

•  Timur, Semerkant’ı imparatorluğunun başkenti yaptıktan sonra, şehri görkemli mimarî yapılarla donattırıp seferlerde ele geçirdiği şehirlerdeki alimleri, bilim adamlarını ve öğretmenleri Semerkant'a getirtmiştir. Timur, Türklerinin göçmen hayatı yaşadığı Mâverâünnehr’i şehirleştirmiş, obaları iskân etmiş, su kanalları inşasıyla milleti tarıma geçirmiş, büyük şehirleri ticâret yollarına bağlamış, pek çok kütüphane ve medrese yaptırmıştır.[9] Bu nedenle, 14. ve 15. yüzyıllar Semerkand’ın altın dönemi olarak tarihe geçmiştir. Timur'dan sonra sonra hükümdar olan oğulları ve torunları da aynı şekilde hareket ettiler. Timur ve halefleri döneminde gelişen sanat ve bilim dünyası nedeniyle bu dönem Timur rönesansı olarak anılmaktadır. Timurluların Türkistan'a hakimiyeti Özbek, Kazak ve Türkmenlerin günümüze kadar ulaşacak olan tarihlerinin önemli bir noktasını teşkil eder. 1507'de Timurlular'ın Türkistan'daki hakimiyetine, Özbekler tarafından son verildi. Bu mücadeleler sırasında hanedandan etkinlik gösteren Babür, bir başarı sağlayamayınca önce Afganistan’a, sonra da Hindistan'a çekildi, orada Babür İmparatorluğu'nu kurdu. Timur hanedanı, Babür'ün Hindistan'da kurduğu devlet ile varlığını koruyabildi.

•  Timur İmparatorluğu’nda;

•  Ülke toprakları hanedanın ortak malı sayılmıştır.

•  Savaşlarda yararlılık gösteren kişilere “Suyurgal” denilen topraklar verilmiştir.

•  İkta Sistemi uygulanmıştır.

•  Hüseyin Baykara, Ali Şîr Nevaî, Ali Kuşçu gibi bilim adamları bu dönemde yaşamış,ayrıca Timur’un da torunu olan Uluğ Bey kendi adına Semerkant’ta kurduğu rasathanede Ali Kuşçu ile birlikte önemli çalışmalar yapmıştır.

•  1401 yılında Karakoyunlu Devleti'nin topraklarının büyük bir kısmını ele geçirdi.

•  Karakoyunlu Hükümdarı Kara Yusuf'un Osmanlı Devleti'ne sığınması üzerine Anadolu'ya girdi.

•  Timur'un ölümünden sonra devlet parçalandı.

•  UYARI : Bu dönem, ticaret ve bilimde özenli gelişmelerin olduğu bir dönemdir. Astronomi alalında Uluğ Bey, Edebiyat alanında Ali Şir Nevai Matematik alanında Ali Kuşçu , Kadızade Rumi , Altucaze , Gıyasüddin Kaşî gibi ünlü isimler yetişti.