I.MURAT (HÜDÂVENDİGÂR) DÖNEMİ (1362-1389)

   Osmanlı Devleti’nin üçüncü padişahıdır. Babası Orhan Gazi, annesi Nilüfer Hatun'dur."Hükümdar", "bey" anlamına gelen hüdavendigâr unvanı verilmiştir. Tuğrası Sultan Murad bin Orhan olarak istiflenmiştir. Bazı kitabelerde Melikû'l-Âdil İl Gazi es-Sultan Giyâsû'd-Dünya ve'd-Din şanı ile anılmıştır. Adına kesilmiş olan gümüş ve bakır sikkelerde ve bazı diğer kitabelerde Murad bin Orhan el-Melik, el-Adil, es Sultanü'l Gaalib ad ve unvanları kullanılmıştır. Bazı kaynaklara göre, bu Osmanlıların İlhanlılara olan bağımlılığının sona erdiğini göstermektedir. I. Kosova Savaşı'ndan sonra savaş alanını gezerken bir Sırp askeri olan Milos Obilic tarafından hançerlenerek öldürüldü.

   1381'de oğlu Yıldırım Bayezid ile Germiyanoğulları Beyi Süleyman Şah'ın kızı Devlet Hatun ile evlendirdi. Germiyanoğulları çeyiz olarak Kütahya, Simav, Tavşanlı, Emet kentlerini Osmanlılara verdiler ve Süleyman Şah Kula'ya çekildi. Bursa'da yapılan görkemli düğüne konuk olan Hamitoğulları Beyi Hüseyin Bey ve elçisiyle görüşen I. Murad 80 bin altın karşılığında Akşehir, Yalvaç, Beyşehir, Seydişehir, Karaağaç, Eğirdir ve Isparta'yı satın aldı. Bu siyaset sonucu Osmanlı kısa zamanda Karamanoğulları ile karşı karşıya geldi.

 

Önemli Gelişmeker:

   Ankara Karamanoğullarından geri alındı. Ancak Karamanoğulları’nın düşmanca tavırlarını sürdürmeleri üzerine harekete geçerek, Karamanoğullarını yendi. Hamitoğullarından Eğridir ve çevresi satın alındı. Karaman Beyi Alaaddin Ali Beyle kızını evlendirerek dostluk kurmaya çalıştı.

 

Balkanlarda Gelişmeler:

£  Sırpsındığı Savaşı (1364)

£  Çirmen Savaşı (1371):( Sırplarla yapılan bu savaşı Osmanlılar kazandı.)

£  I. Kosova Savaşı (1389)

 
1.Murat Dönemi Savaşlar

1-Sırpsındığı Savaşı (1364):

   Sırpsındığı Muharebesi veya Birinci Meriç Muharebesi 1364 yılında, Sırp İmparatorluğu, Macar Krallığı, Bulgar Krallığı, Bosna Prensliği ve Eflak Prensliği'nden oluşan ittifakın, Osmanlıları Balkanlar'dan atmak için başlattıkları bir savaştır. Osmanlı Devleti’ne karşı ilk kez Haçlı ittifakı oluşturuldu. Haçlı Ordusunu Hacı İlbey komutasındaki bir akıncı birliği ani bir baskın sonucu yok etmiştir. Osmanlı ilk kez Haçlı ordusunu yendi. Balkanlar’a geçiş kolaylaştı. Bununla birlikte bu savaş Sırplarda intikam duygusu da uyandırdığından Çirmen Savaşı’nın yapılmasında Sırplar için başlıca nedenlerden biri olmuştur.

   Hacı İlbey ise Lala Şahin Paşa tarafından, kimi kaynaklara göre kendi emrini dinlemediği için kimi kaynaklara göre ise kendisi kuvvet fazlalığından korkup padişahtan kuvvet isterken altındaki bir kimsenin düşmana saldırması ve başarı kazanmasını içine sindirememesi, mahcup duruma düşmesinden, zehirlenerek öldürüldü. Bu zaferle Türklerin Balkanlardaki ilerlemeleri hız kazanmıştır.

2-Çirmen Savaşı 26 Eylül 1371

   1364 yılında yapılmış olan Sırpsındığı Savaşı`nın intikamını almak isteyen Sırplar ile Osmanlılar arasında yapılmıştır. Çirmen mevkiinde yapılan savaş, Osmanlı Devleti`nin zaferi ile sonuçlandı. Bu zafer ile Osmanlılara Makedonya`nın yolları açıldı. Makedonya`daki Sırp Prensleri, Bulgar Kralı ve Bizans İmparatoru Osmanlı hakimiyetini tanıdılar.

3-Ploşnik Bozgunu (1388):

   Hazırlanan haçlı ordusu Ploşnik denilen yerde Lala Şahin Paşa komutasındaki Türk birliklerine aniden saldırarak yenilgiye uğratınca 1.Murat önce Çandarlı Ali Paşayı Bulgar kralının üzerine yollar. Teslim olan Bulgar kralı Yuvan Şişman haçlı birliğinden ayrılır.

4-I.Kosova Savaşı (1389):

   Osmanlıların Ploşnik yenilgisinden yararlanmak, Osmanlıların Karamanoğulları ile mücadelesinden yararlanmak, Türkleri balkanlardan atmak maksadıyla bu haçlı savaşı başlamıştır.

   Türkleri Balkanlardan atma amacındaki bu haçlı girişimi de başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Sırp krallığı Osmanlılara vergi vermeye başlamıştır. 1.Murat savaş alanında gezerken yaralı bir Sırp askeri tarafından şehid edilince yerine oğlu 1.Bayezıt (Yıldırım) geçmiştir. Osmanlı ordusu ilk defa bu savaşta top kullanılmıştır. Tuna nehrine kadar olan topraklar fethedildi. Osmanlıların Balkanlar'da önemli bir güç olduğu ispatlandı.

   I.Murad'ın cenazesi, saltanat savı güder gerekçesiyle Kosova'da yeni padişah I. Bayezid emriyle boğularak öldürülen oğlu Yakup Bey'in cenazesiyle birlikte Bursa'ya getirildi ve Çekirge'deki türbesine gömüldü. Cenazenin sağlıkla nakli için, iç organları otağının bulduğu yerde Kosova'da defnedilmiştir. Türkler ve İslam dünyasında I. Murad'a Hüdavendigar lakabı ile kutsallık derecesinde saygı beslenmesine başlanmıştır. Böylece Kosova'da hala bulunan iç organlarının defnedildiği yer "Meşhed-i Hüdavendigar" adı ile ve Çekirge'de bulunan I. Murad türbesi birer ziyaretgâh olmuştur.

   I.Kosova Savaşı Balkanlarda tutunabilmek için yaptığımız savaşların en büyüklerindendir. I.Murat savaş meydanını gezerken bir Sırplı tarafından şehit edildi. I.Murad’ın oğlu Bayezid bu savaşta gösterdiği ustalık ve çabukluk sebebiyle Yıldırım unvanını aldı. Savaş Balkan Yarımadası’nın geleceğini belirlemiştir.

I.MURAT DEVRİ DEVLET TEŞKİLATLANMASI

z  Divan teşkilatı sistemli ve sürekli hale getirildi.

z  Veraset sisteminde değişikliğe gidilerek “ülke padişah ve oğullarınındır.” anlayışı getirilmiştir. Bu değişiklikteki temel amaç taht kavgalarını önlemek ve merkezî otoriteyi güçlendirmektir.

z  İlk kez Geliboluda Acemi Oğlanlar Ocağı kurulmuştur ve “Pençik Sistemi” oluşturldu. II. Murad zamanında kanun hâline getirilmiştir.

z  İlk kez Topçu Ocağı’nın temelleri atılmıştır.

z  I. Murat tarafından ilk olarak Rumeli Beylerbeyliği oluşturularak bu kurumun yönetimine Süleyman Paşa getirilmiştir. Yıldırım Bayezid Dönemi’nde ise Anadolu Beylerbeyliği kurularak başına Kara Timurtaş Paşa getirilmiştir.

z  İlk kez kazaskerlik makamı kurulmuştur.

z  Maliye teşkilâtı kurulmuş, ilk malî düzenlemeyi de Çandarlı Halil ve Kara Rüstem Paşa yapmıştır.

z  Malî teşkilâtla bağlantılı olarak ilk kez defterdar ataması yapılmıştır. Bazı kaynaklara gore ilk "başdefterdar" I. Murat saltanat doneminde 1359-1360 döneminde görevlendirilen Mihaliç Kadısı "Çelebi bin Mehmet" idi. I. Beyazid döneminde (1389-1402) ise şair Zahiri "başdefterdar" olarak belgelere geçmiştir.

z  Germiyanoğlularından “çeyiz” olarak, Hamitoğulları’ndan ise “para karşılığında” toprak alınmıştır.

z  I. Murad tarafından Bursa’da kurulduğu ifade edilen kütüphane, ilk saray kütüphanesi olarak nitelendirilir.

 

abdullahhoca.com UYARIYOR;

Tahrir Defterleri

       Tahrir kaydetme, kayıt ya da tescil, deftere geçirme; kadastrodur. Fatih Sultan Mehmet döneminden itibaren toprak sahiplerinin vergi yükümlülüklerinin sayısı tahrir defterine kaydedilirdi. Osmanlı Devleti idaresinde, yeni fetholunan veya Osmanlı topraklarına katılan memleketlerin arazilerinin tescil amacıyla, düzenli kayıtlar yapılırdı. Bu yazı işine (Tahrir), bilgilerin kaydedildiği defterlere de (Tahrir Defteri) denilirdi.  Ayrıca bu defteri nişancı ve bunun dışında veziriazam ve kaptan paşanın da düzenlediği görülmüştür.

Kırpınar Güreşleri

       Anadolu’da bulunan Osmanlılar, Edirne’nin fethedilmesinden önce, Orhan Bey devrinde, oğlu Süleyman Paşa komutasında Rumeli’ye geçerler (1353). Osmanlı akıncıları, burada yaptıkları akınlar sırasında, savaşmadıkları ve mola verdikleri günlerde, zamanlarını, aralarında çeşitli sporlar yaparak değerlendirirlerdi. Bir keresinde güreşe tutuşan 40 yiğit içinden ikisi, tutuştukları güreşi gece yarısına dek sürdürdükleri hâlde sonuçlandıramazlar ve orada hayatlarını kaybederler. Edirne’nin fethedilmesinden sonra Osmanlı akıncıları Ahırköy çayırlığına geldiklerinde, bu iki yiğidin güreştikleri yerde bulunan incir ağacının civarında billur kaynaklı bir suyun, çayırlığa doğru aktığını görürler ve bu nedenle de “Kırktı bunlar. Bu yakaya ilk ayak basanlardı bunlar.” diyerek o yere adını verirler.

 

---

Yorumlar - Yorum Yaz

---