I.MAHMUT DÖNEMİ (1730-1754)

Sultan I. Mahmut iyi bir saray eğitimi gördü. İyi bir şair ve bestekârdı. Çok zeki, aydın ve ileri görüşlü bir hükümdardı. Zamanında Avusturya’yı yenilgiye uğrattı, Pasarofça Antlaşması ile kaybedilen Belgrad’ı geri aldı. Rusya, Karadeniz’den uzaklaştırıldı, İran’ın Osmanlı toprakları üzerindeki emelleri önlenmiş oldu. I. Mahmut zamanında, imparatorluğun pek çok bölgesinde imar hareketleri hızlandı. Kütüphaneler kuruldu. Ordunun ıslahına çalışıldı. Avrupa’daki gelişmeler yakından takip edildi. Döneminde bir Fransız subayı iken Müslümanlığı kabul eden Ahmet Paşa (Kont dö Boneval) humbaracı sınıfını kurarak yeni savaş usullerini Osmanlı ordusuna öğretti. Bu çalışmalar sonucunda Osmanlı ordusu çeşitli cephelerde başarılar kazandı.

Ahmet Paşa Antlaşması, 1732 (I.Mahmut)

10 Ocak 1732 tarihinde Osmanlı Devletiyle Safevilerin yönettiği İran arasında imzalanmış bir antlaşmadır.1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı'nı sona erdirmiştir.

Bu antlaşmanın bazı şartları şunlardır:

Í  Kafkasya Osmanlılara verildi.

Í  Batı İran ve Azerbaycan İranlılarda kaldı.

Í  Güneyde Kasr-ı Şirin sınırı değişmedi.

Í  Kuzeyde Aras Irmağı iki ülke arasında sınır yapıldı.

Í  Bu antlaşma, Osmanlı Devletinde sadrazamın, İran’da da Şah’ın değişmesine sebep olmuştur.

Í  Fakat uzun vadede bu antlaşma ne Osmanlı Devletini ne de İranlıları tatmin etti ve iki ülke arasındaki çatışmalar 1746 yılına kadar devam etti.

İstanbul Antlaşması 1736 (I.Mahmut)

17 Ekim 1736 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ve İran'da kurulan Afşar Hanedanı arasında imzalanmış bir barış ve düzenleme antlaşmasıdır. 1735-1736 Osmanlı-İran Savaşını sona erdirmiştir. Bu antlaşmayla Osmanlılar Nadir Şah'ı İran Şahı olarak kabul ettiler ve 1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı sonucunda imzalanan Ahmet Paşa Antlaşmasıyla elde ettikleri Gence, Tiflis ve Revan'ı İran'a bırakmak zorunda kaldılar. Fakat uzun vadede bu antlaşma ne Osmanlı Devletini ne de İranlıları tatmin etti ve iki ülke arasındaki çatışmalar 1746 yılına kadar devam etti. Aynı zamanda bu antlaşma İran'daki Safevi Hanedanı'nın yıkılıp yerine Afşar Hanedanı'nın geçtiğinin Osmanlılar tarafından da resmen kabul edildiğini göstermesi açısından önemli bir belgedir.

Kerden Antlaşması 1746 (I.Mahmut)

Kerden Antlaşması veya Karden Antlaşması, 14 Eylül 1746 tarihinde Osmanlı Devleti ile Afşar Hanedanı'nın kurucusu Nadir Şah'ın yönettiği İran arasında İran'da imzalanmış bir antlaşmadır. 1742-1746 Osmanlı-İran Savaşı'nı sona erdirmiştir. Bu antlaşma Nadir Şah'ın Tahran ile Kazvin arasında "Karden" mevkinde bulunan ordugâhında Osmanlı Elçisi "Mustafa Nazif Efendi" ile İran tarafında "Hasan Ali Hacı" arasında imzalanmıştır. Bu antlaşma II. Kasr-ı Şirin Antlaşması olarak da bilinir. Çünkü bu antlaşmayla Kasr-ı Şirin Antlaşması sınırlarına geri dönülmüştür. Kerden Antlaşması Osmanlı-İran Savaşlarına uzun bir süre ara verdi ve 1775'e kadar sürecek bir barış dönemini başlattı.

Belgrat Antlaşmaları 1739- (I. Mahmut Dönemi)

Rusya Prut antlaşmasına rağmen Lehistan’ın iç işlerine karışmış ve Osmanlı devletini paylaşmak için Avusturya ile gizli antlaşmalar yapmıştı.  Avusturya’nın emeli: Bosna Hersek ve Sırbistan’ı alarak Akdeniz’e inmektir. Osmanlı Rus savaşı başladı. Avusturya Osmanlılara savaş ilan etti. Osmanlı Belgratı Avusturya’dan geri adlı. Rusya Kırımı işgal etse de ağır yenilgiler aldılar. Fransa’nın arabuluculuğu ile Belgrat antlaşmaları yapıldı.

 Belgrat Antlaşması 1739

Avusturya Pasarofça Antlaşması ile aldığı yerleri (Sırbistan, Belgrad, Eflak'ın bazı kısımlarını ve Bosna'da bir sınır bölgesini) Banat bölgesi hariç geri verdi. Savaş devam ettiği için Avusturya Rusya’ya yardım etmeyecek.

 Rusya ile Belgrat (Niş) Antlaşması 1739

Azak Kalesi yıkıldı, toprakları Osmanlı Devleti ile Rusya arasında sınır oldu. Kuzey Kafkasya'da bulunan ve dağ geçitlerini (Daryal Geçidi, vd) denetleyen Kabartay bölgesi (Kabardiya) tarafsız bir bölge olarak kabul edildi. Ruslar Kırım'dan çekilecek. Rusya, Karadeniz'de savaş ve ticaret gemileri bulunduramayacaktı.

 Belgrad Anlaşmalarının Önemi

•  Belgrad Antlaşmaları Osmanlıların 18. yüzyılda imzaladığı en son kazançlı antlaşmalardır. Belgrad Antlaşmaları ile Karadeniz’in bir Türk gölü olduğu bir kez daha kabul edildi. Bu antlaşma ile Karadeniz'in Türk gölü olduğu son kez onaylanmıştır. Ayrıca bu antlaşmaların imzalanmasında etkili olan Fransızlar'a karşı kapitülasyonlar süresiz olarak uzatılmıştır. Rus çarı protokol bakımından Avusturya imp. ve Fransa kralına eşit sayılacak. Osmanlı devleti devrin iki büyük devletine karşı koyabileceğini göstermiştir.

Ruslar Karadeniz’in bir Türk gölü olduğunu onaylamışlardır. Otuz yıl kadar barış dönemi yaşanmıştır. Bu başarıların altında yapılan ıslahatlar, özellikle humbaracı ocağının etkisi vardır.

1740 Kapitülasyonları (I. Mahmut Dönemi)

Fransa Belgrat antlaşmaları sırasında Osmanlı’ya yardımcı olmuştu, buna karşılık Kanuni döneminde Fransa’ya verilen kapitülasyonlar sürekli hale getirildi. Ayrıca bu sözleşmeye göre kamu görevlileri Osmanlı topraklarındaki Fransız ikametgâhlarına giremeyecek, Fransız uyrukluları Osmanlı’ya vergi ödemeyecek ve gümrük vergisi daha sonraları artırılmayacaktı. Bu anlaşmayı Osmanlı Devleti’ne karşı bir silah olarak kullanan Avrupalı devletler Kapitülasyonlara ve yaptıkları antlaşmalara dayanarak Osmanlı ekonomisinin çökmesinde etkili olmuşlardır.