PAROLAMIZ YA İSTİKLAL YA ÖLÜM
Abdullah ŞAHİN
BALKAN SAVAŞLARI
BALKAN SAVAŞLARI (1912-1913)
I.BALKAN SAVAŞI
Bu savaş ile Balkan Devletleri, Osmanlı Devleti'nin Balkanlardaki topraklarının büyük bir bölümünü ele geçirmiştir. Bu savaş sonucunda Osmanlı Devleti Edirne ve Kırklareli'ye kadar olan tüm topraklarını Balkan Devletleri'ne bırakmak zorunda kaldı.
Savaş öncesi durum
1878 tarihli Berlin Antlaşmasında umduğunu bulamayan Bulgaristan bağımsızlığını kazandıktan sonra Balkanlar'da etkin bir politika izlemeye başlamıştı. Bosna-Hersek'in ilhakı ise Sırbistan'ı aynı yönde bir politika izlemeye itti. 1912 yılında bu iki devletin çıkarlarının çatışmaması için Rusya, Bulgaristan ve Sırbistan arasında arabuluculuk ve düzenleyicilik yapmaya başladı. Osmanlı Devleti'ne karşı yapılan ittifaka Yunanistan ve Karadağ da katıldı. Uzun zamandır beklenen, bu savaş 18 Ekim 1912 tarihinde başladı. Balkan Devletleri, özellikle Makedonya'yı paylaşmak için fırsat arıyorlardı. Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu ekonomik ve siyasi krizlerden, yararlanmak isteyen Balkan Devletleri, bu tarihte savaş ilan ettiler.
Savaşa katılan devletler:
Bulgaristan Karadağ Yunanistan Sırbistan |
OSMANLI DEVLETİ |
Savaşın Nedenleri
ý Fransız ihtilali sonucunda Milliyetçilik akımının etkileri
ý Osmanlı Devleti’ni Sırpsındığı savaşından beri Balkanlardan atamak istemeleri.
ý Rusya’nın Panslavizm politikası ile balkan uluslarını kışkırtması.
ý İngiltere’nin Osmanlı’ya karşı tutumunu değiştirmesi (Reval Görüşmesi)
Savaşın Gelişimi
- Osmanlı Devleti’ne ilk saldıran devlet Karadağ’dır. Kısa zamanda gelişen savaş bütün balkanlara yayılmıştır. Bulgaristan, Sırbistan ve Yunanistan’ın da savaşa dâhil olmasıyla Osmanlı Devleti dört cephede birden mücadele etmek zorunda kalmıştır.
- Bulgarlar Edirne’yi aldılar ve Çatalcaya kadar geldiler. Makedonya; Sırplar, Karadağlılar ve Bulgarlar tarafından işgal edildi. Selanik Yunanlılar tarafından işgal edildi.
- Yunanistan, Ege Adaları’na asker çıkararak bu adaları işgal etti. Böylece Oniki Ada dışındaki bütün adalar Yunanlıların eline geçti.
- Rauf (Orbay) Bey, Hamidiye Kruvazörü ile Yunanlılara karşı savaşmıştır.
- Mustafa Kemal, Akdeniz Boğazı Birleşik Kuvvetler Harekât Şubesi Komutanlığı'nda görev almıştır.
- I. Balkan Savaşı, Batılı büyük devletler Balkanlardaki savaşı sona erdirmek amacıyla Londra (Büyükelçiler) Konferansı’nı topladılar (17 Aralık 1912).
I. Balkan Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin yenilmesinin nedenleri şunlardır;
- İngiltere-Fransa-Rusya gibi devletlerin Balkan devletlerini desteklemesi,
- Osmanlı ordusunun bir kısmının savaştan önce terhis edilmesi,
- Ordu içerisine siyaset karışması ve subaylar arasında ikiliğin meydana gelmesi (en önemlisi),
- Osmanlı ordusunun çok cephede birden savaşması,
- Orduyu nakledecek vapur ve tren taşımacılığı ile iletişim imkânlarının yetersiz olması, Ege Denizi’ndeki üstünlüğün Yunanistan’da bulunması sonucunda Osmanlı bu savaştan yenik ayrıldı.
Londra Barış Antlaşması(30 Mayıs 1913)
1-Osmanlı Devleti, Midye – Enez hattının batısında kalan bütün topraklarını kaybetti. Midye – Enez hattı Osmanlı – Bulgar sınırı oldu.
2-Ege Adaları’nın geleceği ve Arnavutluk’un sınırlarının çizilmesi işi büyük devletlere bırakıldı (Oniki Ada dışındakiler).
3-Selanik, Güney Makedonya ve Girit Yunanistan’a bırakıldı.
4-Kavala, Dedeağaç ve Midye – Enez hattının batısında kalan bütün Trakya Bulgaristan’a bırakıldı.
5-Makedonya’nın Orta ve Kuzey bölümleri Sırbistan’a bırakıldı.
I.Balkan Savaşının Sonuçları:
1-Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda ve Ege Denizi’ndeki hâkimiyeti tamamen sona ermiştir Makedonya, Arnavutluk, Ege Adaları, Batı Trakya, Edirne ve Kırklareli kaybedilmiştir.
2-Balkan Savaşı sırasında Arnavutluk bağımsızlığını ilan etmiştir (1912).
abdullahhoca.com UYARIYOR
I.Balkan Savaşının Sonuçları ve Önemi |
þ Arnavutluk, Osmanlı Devleti’nden ayrılan son Balkan devletidir. þ Londra’da barış görüşmeleri devam ederken İttihat ve Terakki Partisi, I. Balkan Savaşı’ndaki yenilgiden dolayı yıpranan Kamil Paşa Hükümeti’ni “Bab-ı Ali Baskını” ile devirerek iktidarı ele geçirmiştir (23 Ocak 1913). Bab-ı Ali Baskını bir hükümet darbesidir. Bu olayla yürütme organı olan hükümet, İttihat ve Terakkicilerin eline geçmiştir. Böylece Osmanlı Devlet yönetimi tamamen İttihat ve Terakkicilerin kontrolüne girmiştir. Bu durum I. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar devam etmiştir. þ Osmanlıcılık fikrinin başarılı olamayacağı görülmüş ve Türkçülük akımı güçlenmiştir. þ Balkanlarda kaybedilen topraklarda kalan Türkler azınlık durumuna düşmüş, Osmanlı’nın elinden çıkan topraklarda yaşayan birçok Türk ve Müslüman Anadolu’ya göç etmek zorunda kalmıştır. þ Mustafa Kemal’in “ordunun siyasete karışmaması gerektiği” görüşü haklı çıkmıştır. þ Bulgaristan’ın aşırı derecede güçlenmesi ve Ege Denizi’ne açılacak konuma gelmesi II. Balkan Savaşı’nın çıkmasına neden olmuş ve böylece Londra Antlaşması geçersiz hale gelmiştir.
|
II. BALKAN SAVAŞI (1913)
Balkan devletlerinin Osmanlıdan elde ettikleri toprakları paylaşamamaları nedeniyle savaş yaşanmıştır. Savaş Yunanistan ve Bulgaristan arasında başlamış balkanların tamamına yayılmıştır. Osmanlı devleti kaybettiği toprakları geri almak için bu savaşa iştirak edecektir. Romanya da birinci balkana katılmadığı halde II. Balkan savaşına katılmıştır.
Savaşan Taraflar | |
Osmanlı Devleti-Yunanistan-Sırbistan-Romaya-Karadağ | Bulgaristan |
Bu savaşta Sırbistan, Karadağ, Yunanistan ve Romanya Bulgaristan’a karşı savaşmıştır. Bulgar kuvvetleri bütün cephelerde yenilmiştir. Osmanlı Devleti, Romanya’nın Bulgaristan’a saldırmasından yararlanıp savaşa katılmış ve Bulgarlardan Edirne ve Kırklareli’ni geri almıştır. Bulgaristan, bu yenilgilerden sonra barış istemiştir.
II. Balkan Savaşı’nı Bitiren Antlaşmalar;
1-Bükreş Antlaşması (10 Ağustos 1913)
þ Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan, Karadağ ve Romanya arasında yapıldı.
þ Bu antlaşmayla Bulgaristan Selânik, Serez ve Drama’yıYunanistan’a bıraktı.
þ Diğer yandan Dobrucave Silistre’yi Romanya’ya; Manastır, Üsküp ve Priştine’yi içine alan Makedonya topraklarını ise Sırbistan’a verdi.
þ Bu antlaşma ile Bulgaristan, I. Balkan Harbi’yle ele geçirdiği birçok toprağı kaybetti; Bu gelişmeler Bulgaristan’ın I. Dünya Savaşı’nda İttifak Devletleri’nin yanında savaşa girmesine neden olmuştur.
2-İstanbul Antlaşması (29 Eylül 1913)
Osmanlı Devleti ile Bulgaristan arasında yapılmıştır.
Buna göre;
þ Kırklareli, Edirne ve Dimetoka Osmanlı Devleti’ne bırakılacaktı.
þ Meriç Nehri iki ülke arasında sınır kabul edilecek, Kavala ve Dedeağaç ise Bulgaristan’da kalacaktı.
þ Bulgaristan’daki Türkler ise siyasi, dinî ve sosyal hakları korunarak bu ülkede Bulgarlarla eşit şartlar altında yaşamaya devam edeceklerdi.
þ Bulgaristan’da kalan Türkler isterlerse dört yıl içinde Osmanlı topraklarına göç edebilecek,
þ Türklere mülkiyet hakkı verilecek, ilk ve ortaokullarda eğitim dili Türkçe olacak, din ve mezhep hürriyeti sağlanacaktı.
þ Bu antlaşma ile Bulgaristan’da yaşayan Türkler, azınlık statüsüne düşmüştür (ilk kez).
þ Bu antlaşmayla bugünkü Türkiye – Bulgaristan sınırı çizilmiştir.
3-Atina Antlaşması (14 Kasım 1913)
Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasında imzalanmıştır.
Buna göre;
þ Yanya, Selânik ve Girit’in Yunanistan’a ait olduğu kabul edilirken Meriç Nehri iki devlet arasında sınır olarak belirlendi.
þ Aynı antlaşmayla Yunanistan’da kalan Türklerin hakları güvence altına alındı. (Türklere azınlık statüsü verildi.).
þ Adaların geleceği büyük devletlerin kararına bırakılmıştır.14 Şubat 1914’te büyük devletler, İmroz (Gökçeada), Bozcaada dışındaki adaların (Ege Adaları) Yunanistan’da, Meis Adası hariç Oniki Ada’nın da İtalya’da kalmasına karar verdiler.
abdullahhoca.com UYARIYOR |
4-İstanbul Antlaşması (13 Mart 1914)
þ Balkan Savaşları sonunda Osmanlı Devleti’nin Sırbistan ile sınırı kalmamıştı. Bu nedenle söz konusu devlet ile imzalanan İstanbul Antlaşması’na yalnızca Sırbistan’da yaşayan Türklerin haklarını koruyan hükümler konuldu.
Balkan Savaşları’nın Sonuçları
Osmanlı Devleti, Makedonya, Arnavutluk, Ege Adaları, Batı Trakya’yı kaybetmiştir. Yani bu savaşlar sonucunda Osmanlı’nın Balkanlar ve Ege Denizi hâkimiyeti sona ermiştir. Balkanlarda yaşayan binlerce Türk, Anadolu’ya göç etmiş, bu da Anadolu’da Türk nüfusunun artmasına neden olmuştur. Türkçülük akımı güçlenmiştir.
İttihat ve Terakki yönetiminin orduyu ıslah etme girişimleri Osmanlı – Alman yakınlaşmasını hızlandırmıştır. Balkan Savaşları, Batılı devletler arasındaki rekabeti iyice arttırmış, bu durum I. Dünya Savaşı’na giden süreci hızlandırmıştır. Balkanlarda Türk azınlık sorunu ortaya çıkmıştır. İttihat ve Terakki ülkenin yönetimini tümüyle ele geçirmiştir. Osmanlıcılık fikiri yerini Türkçülük akımı bırakmıştır.
Yorumlar - Yorum Yaz
