DÜZENLİ ORDUNUN KURULMASI

ü  Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra, Kazım Karabekir komutasındaki 15. Kolordu dışındaki tüm birlikler dağıtılmıştı.  İşgallerin başlaması üzerine; Batı Anadolu’da bölgesel nitelikli olarak Kuvay-i Milliye birlikleri oluşturuldu.

ü  Urfa, Antep ve Maraş’ ta halk savunması başladı. Kuvay-i Milliye birlikleri ile her ne kadar düşman işgalleri geciktirildiyse de bu birliklerin bazı olumsuz yanları da vardı.

ü  Kuvay-i Milliye birlikleri TBMM ye zaman kazandırdıysa da, düzenli düşman birliklerini durdurmaktan ve ülkeyi düşman işgalinden kurtarmaktan yoksundu.

ü  İşte bu nedenle düzenli ordunun kurulmasının şart olduğu anlaşıldı. Yunanlıların 1920 yılında başlattıkları taarruz karşısında Kuvayı Milliyeciler Batı Cephesi Komutanı Ali Fuat Bey’in ve Çerkez Ethem’in başarısızlığı ile sonuçlanan Gediz Yenilgisinden sonra 8 Kasım 1920’de düzenli orduya geçilmesi kararı alındı. Gediz Yenilgisinden sonra Ali Fuat Paşa Batı Cephesi Komutanlığından alınarak Moskova Büyükelçiliğine atandı.

ü  Batı Cephesi ikiye ayrıldı. Kuzeyine Albay İsmet Bey(İnönü) ,  Güneyine ise Refet Bele getirildi. Düzenli Ordunun kurulması kararına karşılık Çerkez Ethem isyan etmiştir.  İnönü Savaşı sonrası tamamen Düzenli orduya geçilerek Batıdaki Kuvay-i Milliye tamamen sona erdirilmiştir.

Kuvayımilliye nin Kaldırılmasının Nedenleri

”  Düzenli birlikler olmamaları.

”  Yunan ilerleyişi karşısında tam başarı elde edilememesi.

”  Genelkurmay’dan gelen emirlere uymamaları ve yalnız kendi şeflerini dinlemeleri.

”  Ayaklananları kanun hükmü değil kendi kurallarına göre cezalandırmaları.

”  Halktan bazen zorla para ve malzeme toplamaları.

”  Adam kaçırma ve silah zoruyla baskınlar yapmaları.

”  Düzenli ordu kurulması fikrine birçoğunun karşı çıkması.

”  TBMM’nin hükümete verdiği yetkiyle Kuvayımilliye güçleri Milli Savunma Bakanlığı emrine girmesi konusunda yasal düzenlemeler yapıldı. 1920’nin başlarında Ankara Ziraat Mektebi toplantısında düzenli ordu kurulması kararı alınmıştı. Haziran 1920’de Doğu ve Batı cephesi kurularak düzenli ordu kurulmasına adım atıldı.

ORDUNUN SİYASETTEN AYRILMASI

• 3 Mart 1924'te kabul edilmiş bir yasayla hükümette yer alan Genel Kurmay Başkanlığı siyaset dışına çıkarılmış, 19 Aralık 1924'te alınan bir kararla, askerlerin görevleri devam ederken milletvekili olamayacaklarına dair yasa kabul edilmiştir.
• Kurtuluş savaşının tanınmış komutanlarının birçoğu aynı zamanda 23 Nisan 1920’de açılmış olan TBMM’de de milletvekili olmuşlardı. İlk meclisin olağan üstü bir durumda çalışıyor ve savaşların hala devam ediyor olması bu durumun kabullenmesinde etkili olmuştur. Fakat 11 Ağustos 1923’te açılmış olan II.TBMM’de savaş ortamının olmaması ve aynı zamanda milletvekili de olan bazı komutanların yeniliklere karşı tavır takınmaları ordunun siyasetten ayrılmasının gerekliliğini bir kez daha göstermiştir.
• Yeniliklere karşı olan Kazım Karabekir Paşa Ali Fuat paşa ve Refet paşa ordudan ayrılarak bundan sonra milletvekili olarak hayatlarını devam ettirmek istediklerini bildirmişlerdir. Fakat iç karışıklıkların devam ettiği bir sırada komuta ettikleri ordunun başsız bırakılmasının sakıncalı görüldüğü için bu kararları hemen kabul edilmemiş ve yerlerine atanan yeni komutanların görevlerini resmen devralmadan Meclise gelemeyecekleri bildirilmiştir.
• Aslında Kazım Karabekir Paşa ve diğer arkadaşlarının ordu üzerindeki etkilerini kullanarak mecliste yeniliklere karşı tavır takınmak için siyasi hayata dönmek istediklerinin anlaşılması bu şekilde bir tavır takınılmasına neden olmuştur.
• Bu sırada Mustafa Kemal Paşa kendisine bağlı komutanların milletvekilliğinden ayrılarak komutanlık görevlerine geri dönmelerini sağlamıştır. Böylece ordu üzerinde kendi arkadaşlarının etkili olmasını sağlamıştır.
• Daha önce 3 Mart 1924’te kabul edilmiş olan bir yasayla hükümette yer alan Genel Kurmay Başkanlığı siyaset dışına bırakılmıştı.
• TBMM 19 Aralık 1924’te aldığı bir kararla askerlerin görevleri devam ederken milletvekili olamayacaklarına dair bir yasayı kabul etmiştir. Böylece ordunun siyaset ile bağlantısı kesin olarak önlenmiştir.