PAROLAMIZ YA İSTİKLAL YA ÖLÜM
Abdullah ŞAHİN
YUMUŞAMA DÖNEMİ DÜNYADA GELİŞMELER
EKONOMİK GELİŞMELER
- II. Dünya Savaşı sonrasında bilim ve teknolojideki ilerlemelerin sanayide kullanılması ile büyük bir gelişme kaydedildi.
- Önceki dönemlerde lüks sayılan merkezî ısıtma sistemi, evlere kadar suyun getirilmesi, çamaşır makinesi, telefon ve televizyonun yaygın olarak kullanılması insan hayatında büyük kolaylıklar getirdi.
- Petrol, elektrik ve otomotiv sektörlerinde önemli üretim artışı gerçekleştirildi.
- Sanayideki büyüme, enerji tüketimini artırırken enerji kaynağı olarak kömürün yerini alan petrol, kimya sanayiinde yeni ürünlerin ortaya çıkmasını sağladı. Yaşanan gelişmelerle dünya ekonomisi hızlı bir büyüme dönemine götürdü. 1970’lere kadar büyümenin kesintisiz devam etmesi işsizlik oranını da düşürdü.
- Dünya ekonomisindeki büyümeye bağlı olarak talep fazlası ürünleri pazarlama ihtiyacı reklam sektörünün gelişmesini sağladı..
- İşlevleri artmaya başlayarak geniş kitlelere ulaşan radyo ve televizyon bu ürünlerin reklam tanıtımında önemli birer araç hâline geldiler.
- Uydu teknolojisi sayesinde de televizyon programları uluslararası bir boyut kazandı. İlk kez “1964 Tokyo Olimpiyatları” canlı televizyon yayını ile tüm dünyaya ulaştırıldı.
- Uluslararası alanda ticaretin yaygınlaşması bu dönemin dinamizmini oluşturdu. Serbest ticaret ve çok uluslu şirketler tarafından yapılan uluslararası yatırımların gelişmesi ilerlemeyi perçinledi. Dünya ticaret hacmi de büyük bir büyüme gösterdi. Uluslararası ticaret hacmi % 7 oranında büyüdü.
BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER
- Yumuşama dönemde bilimsel ve teknolojik anlamda önemli buluşların yapılmasında Soğuk Savaş Dönemindeki bloklar arasındaki rekabet önemli bir etken olmuştu. Özellikle füze sistemlerinin geliştirilmesi iki süper gücü ABD ve SSCB’yi uzay yarışına itti.
- 1957’de SSCB ilk uzay aracı olan Sputnik’i uzaya fırlatıldı.
- 1958’de ABD, Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesini (NASA) kurarak ilk uydusunu uzaya gönderdi.
- 1958’de ABD ilk uydusu olan Explorer 1’i (Eksplorır) fırlattı.
- 1959’da SSCB Luna 2 adlı uzay aracını Ay’a indirmeyi başardı.
- 1961’de Rus kozmonot Yuri Gagarin, Vostok-1 uzay aracı ile ilk kez uzaya giden insan oldu.
- 1962’de ABD aynı şekilde karşılık vererek uzayda rekabeti hızlandırdı.
- 1969’da ise Amerikalı astronot Neil Amstrong’un Ay’a inmesi ile ABD uzay yarışında liderliği ele geçirdi.
- İlk zamanlarda ABD ile SSCB arasında devam eden uzay yarışına, daha sonra sınırlı olarak İngiltere, Fransa, Japonya ve Çin Halk Cumhuriyeti de katıldı.
- 1970’te Japonya ve Çin uzaya ilk uydularını gönderdiler.
- 1971’de SSCB Salyut adı ile bilinen ilk laboratuvarı uzaya gönderdi.
- Gelişmiş ülkeler bütçelerinin önemli bir kısmını uzay çalışmalarına ayırdı. Bu da toplumların ihtiyacı olan diğer alanlarda (eğitim, sağlık vb.) yapılacak olan yatırımları kısıtladı.
- Uzay araştırmaları sırasında yapılan önemli buluşlar, insanoğlunun günlük hayatında kullandığı bazı ürünlerin (teflon, haberleşme uyduları gibi) geliştirilmesinde temel oldu. Uzay araştırmaları ülkelerin gelişmişlik düzeyinde bir ölçüt olarak kabul gördü. Uluslararası ilişkiler ve rekabet uzaya kadar yayıldı.
- 1964’te Uluslararası Telekomünikasyon Uydu Örgütü (INTELSAT) kuruldu.
- Uzay yarışının başlamasından hemen sonra, uzayda egemenliği ve diğer konuları kapsayan “uzay hukuku” tartışmaları yaşandı.
- BM, 1961’de aldığı bir kararla, uzayın ve gök cisimlerinin hiçbir devletin egemenliği altına alınamayacağını kabul ederken 1962’de teknik alanda iş birliğini onayladı ve 1963’te bu kararlara açıklık getirdi.
- Savaş yıllarında yapılan ilk bilgisayar geliştirilerek 1970’te kişisel bilgisayar üretildi.
- 1978’de üretilen APPLE’ın fabrikalarda kullanılmasıyla bilgisayar, sanayi alanına girmiş oldu.
- İletişim alanında telefon ile başlayan gelişmeler XX. yüzyılda görüntülü telefonla devam etti.
- Uydu teknolojisinin yerleşmesi ile iletişimde kıtalar arasındaki uzaklık ortadan kalktı. İletişimdeki bu sınır tanımaz gelişme İnterneti ortaya çıkardı.
- 1969 yılında ilk olarak ABD’de bilim adamları arasındaki iletişimi sağlamak maksadı ile deneme niteliğinde olan “ARPANET” Amerikan Gelişmiş Savunma Araştırmaları Dairesi (Advanced Research Projects Agency Network) kuruldu. Daha sonra “ARPANET” ABD’deki bütün üniversitelerin araştırma kuruluşlarının bilgisayarlarını bünyesinde toplayarak büyüdü.
- 1972’de ilk e-mail (elektronik) posta geliştirildi.
- 1975’te üretilen bilgisayar Apple-1, 1978’de fabrikalarda kullanılmaya başlandı.
- Apple-1 bilgisayarlarının piyasaya sürülmesiyle kişisel kullanım alanında önemli ticari başarılar elde edildi.
- 1974’te ABD’de polaroid fotoğraf tekniği; aynı yıl Fransa’da ilk mikrobilgisayar geliştirildi.
- 1975’te Japonya’da cihaz montajını gerçekleştirebilen ilk robot yapıldı.
- 1989’da Montreal Mc Gill (Montreal Mak Gil) Üniversitesinin çalışmaları sonucunda İnternet alanında önemli gelişmeler oldu.
- 1991’de ABD’de İnternetin, ticari amaçla kullanılmasını engelleyen tüm kısıtlamalar kaldırıldı.
- 1992’de grafik web tarayıcı “Mozaic” devreye girmiş ve İnternetin bir alt kümesi olan “World Wide Web” (Geniş Dünya Ağı) yıllık büyüme hızı artmaya başlamıştır.
- Tüm dünyayı kapsayan bu ağ ile aralarında bağlantı bulunan tüm belgeler ve dijitalleştirilmiş nesneler bir araya getirilmek istenmiştir. Bilgisayar ile telefonun iş birliğine insanın bilgisinin de eklenmesiyle ortaya çıkan İnternet, günümüzde önemli bir yere sahiptir.
BU DÖNEMDE ÖNEMLİ BULUŞLAR
b 1962’de ilk haberleşme uydusu olan Telstar-1 geliştirilmiştir.
b 1962’de ilk sınaî robot icat edilmiştir.
b 1963’te yer eksenli haberleşme uydusu geliştirilmiştir.
b 1963’te ilk kadın kozmonot Valentina Tershkova uzaya gönderilmiştir.
b 1965’te ilk uzay yürüyüşünü Alexei Leonev gerçekleştirmiştir.
b 1965’te dik havalanabilen ilk uçak “Hawker Harrier” icat edilmiştir.
b 1965’te Christian Bernard tarafından ilk kalp nakli gerçekleştirilmiştir.
b 1968’de Ay’ın etrafında ilk pilotlu uçuş yapılmıştır.
b 1969’da Neil Armstrong Ay’a ayak basan ilk kişi olmuştur.
b 1971’de mikro işlemci icat edilmiştir
b 1972’de ilk videokaset ve disk icat edilmiştir
b 1973’te mini bilgisayar üretilmiştir.
b 1974’te hafıza kartı üretilmiştir.
b 1975’te Hepatit B aşısı bulunmuştur.
b 1977’de nötron bombası üretilmiştir.
b 1978’de ilk tıbbî görüntüleme (MR) gerçekleştirilmiştir.
b 1979’da compact disk (CD) ve PC ev bilgisayarı üretilmiştir.
KÜLTÜREL GELİŞMELER
2 Yumuşama Dönemi’nde hızlı bir sanayileşmeyle birlikte köylerden kentlere doğru göç hızlanmış, kadınlar sosyal hayatta daha aktif rol almaya başlamışlardır. Ayrıca bu gelişmeler, edebiyat ve sanatta da yeni akımların ortaya çıkmasını sağlamıştır.
2 1960’tan itibaren Fransa’da yapılan çalışmalar sonucunda, modernizme tepki olarak ortaya çıkıp mimarlık, sanat, politika, eğitim, toplum gibi çok farklı alanlarda “postmodernizm” kavramı ve düşüncesi gelişti.
2 Müzik alanında bu döneme damgasını vura “Rock And Roll” tarzı müzik yaygın olarak dinleme alanı bulmuştur. Bunun yanında dönemin siyasî ve politik çekişmelerini, savaş, göç vb. toplumsal sorunları dile getirmek amacıyla yeni müzik türleri ve grupları ortaya çıkmıştır. Heavy Metal müzik türü ve bu türün temsilcisi 1962’de Londra’da kurulan The Rolling Stones grubu yumuşama dönemine damgasını vurmuştur.
2 Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği’nin (FIFA) düzenlediği dünya kupası 1942 ve 1946’da II. Dünya Savaşı nedeniyle yapılamadı.
2 Sporda ise olimpiyatlar toplumların kaynaşmasına vesile olmuştur. 1960-1980 yılları arasında yapılan olimpiyatlarda ABD, SSCB, Japonya ve Doğu Almanya madalya sıralamasında önde gelen ülkelerdir. Türkiye ise istediği başarıyı elde edememiştir.
2 1960-1980 yılları arasında düzenlenen FIFA Dünya Kupası’nda sırasıyla; Brezilya (1962), İngiltere (1966), Brezilya (1970), Almanya (1974) ve Arjantin (1978) şampiyon olmuştur. Bu dönemde “FIFA Dünya Kupası”nda kurallar gereği kupayı 3. Kez kazanan Brezilya, 1970’te kupayı müzesine götürmüştür.
2 1932’de kurulan FIBA (Uluslararası Basketbol Federasyonu) dört yılda bir ulusal erkek basketbol takımlarının katıldığı bir turnuva düzenlemektedir. SSCB, Yumuşama Dönemi’nde kadın ve erkek basketbol turnuvalarında en başarılı ülke oldu. Basketbol ve futbolda olduğu gibi voleybolda da kadınlar ve erkekler için dört yılda bir düzenlenen turnuva, 1947’de kurulan FIVB (Uluslararası Voleybol Federesyonu) tarafından organize edilmektedir. Dünya Voleybol Şampiyonası, erkekler için 1962’den, kadınlar için 1964’ten beri dört yılda bir düzenlenmektedir.
2 Başlangıçta “Avrupa Uluslar Kupası” adıyla anılan “Avrupa Futbol Şampiyonası” UEFA tarafından 1960 yılından itibaren dört yılda bir düzenlenecek şekilde organize edilmiştir.
2 Türkiye ise 1960-1980 döneminde finallere katılma hakkını elde edememiştir. Ancak 1951’den itibaren düzenlenen Akdeniz Oyunları’nın tamamına katılan Türkiye, 1971’deki VI. Akdeniz Oyunları’na İzmir’de ev sahipliği yapmıştır. 1963-1979 yılları arasında düzenlenen bu oyunlarda Türkiye 1963’te 4., 1967’de 5., 1971’de 4., 1975’te 5. ve 1979’da ise 6. olmuştur. İlki Mısır’da düzenlenen Akdeniz Oyunları’nın tamamına katılan Türkiye, toplamda 763 madalya alarak İtalya, Fransa ve İspanya’dan sonra en çok madalya alan dördüncü ülke oldu. Türkiye ayrıca 1971’de düzenlenen 6. Akdeniz Oyunları’na İzmir’de ve 2012’de 17. Akdeniz Oyunları’na Mersin’de ev sahipliği yaptı.
2 FIBA (Uluslararası Basketbol Federasyonu) tarafından dört yılda bir düzenlenen Dünya Basketbol Şampiyonası, ulusal erkek basketbol takımlarının dört yılda bir katıldığı bir turnuvadır. Bayanlar Dünya Şampiyonası da dört yılda bir düzenlenir. Bu dönemde yapılan şampiyonalarda her iki kategoride de SSCB en başarılı ülke olarak dikkat çekmiştir.
2 Erkekler için 1962, bayanlar için ise 1964’ten itibaren FIVB (Uluslararası Voleybol Federasyonu) tarafından düzenlenen Dünya Voleybol Şampiyonası da dört yılda bir yapılmaktadır.
ABDULLAHHOCA.COM UYARIYOR
Dünya’da 68 Hareketi
- 60’lı yıllarda ekonomik sorunlarla birlikte siyasal sorunlar da baş göstermiştir. Özellikle emperyalist güçlerin ulusal kurtuluş mücadelesi veren sömürge, yarı sömürge ülke halklarına karşı giriştikleri haksız işgaller ve katliamlara karşı gençliğin tepkisi iyice yükselmişti.
- 1958 – 62 Fransa Cezayir’dedir, 1960’da İngiltere, Fransa, Belçika Kongo’da; 1961 – 62’de ABD Küba’da ve 64’ten sonrası Vietnam’da Vietnam’la biriken sorunlar patlak vermiştir.
- Öğrenciler, Vietnam savaşının durdurulması, zorunlu askerliğin kaldırılması, öğrencilerin askere alınmasını getiren yasaların değişmesi için celp kâğıtlarını ( mahkemeye çağırma kâğıdı ) yakıyor, yürüyüşler, gösteriler düzenliyordu. Gözaltılara, tutuklanmalara, ölümlere rağmen yüz binlerce öğrenci polisle çatışıyordu.
- 68 kuşağını başlatan olayların ilki Fransa'daki Sourbonue Üniversitesi'nde meydana gelen öğrenci isyanıdır. Ayrıca Latin Amerikalı devrimci E.Che Guevera’nın 1967 yılında Bolivya dağlarında yakalanarak öldürülmesi bu olayların başlangıcına sebep oluşturduğu söylenebilir.
- 68 eylemlerinin bir yönü de ırkçılığa karşı olmaktı. Siyah lider M. Luther King’in 4 Mart 68’de katledilmesinin ardından siyahların ayaklanması başladı. ABD’de Colombia Üniversitesi, siyah ve beyaz öğrenciler tarafından birlikte işgal edildi. Tepkiler bir paydada buluştu. ‘’ Kahrolsun emperyalizm, Kahrolsun sömürgecilik’’
- 68 eyleminin önemli bir özelliği de, işçi – öğrenci birleşik mücadelesidir. Özellikle Fransa’da 9 milyon işçinin genel greve gitmesi ve öğrencilerle birlikte sokaklarda yürümesi siyasi iktidarı sarsar. Dönemin başbakanı hemen o gece ‘’ referandum’’ kararını açıklamak zorunda kalır.
- Türkiye’deki 68 Kuşağı, Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan, Yusuf Aslan, Mahir Çayan, Harun Kararadeniz, Sinan Cemgil gibi Sol önderlerin liderliğinde oluşan Türkiye’deki Sol hareketin ismidir.
- Türkiye’deki 68 eylemleri Avrupa ile doğrudan bir bağlantısı olduğunu söylemek doğru değildir. Bir etkileşim söz konusudur, ancak emperyalizm ve işbirlikçilerinin iddia ettikleri gibi 68 eylemlerinin daha çok Avrupa’yı taklit etme hevesinden kaynaklandığı şeklinde bir etkilenme söz konusu değildir.
- Türkiye’de 68 eylemleri 27 Mayıs öncesinden başlayarak 1960 sonrası adım adım yükselen bir öğrenci hareketidir.
Yorumlar - Yorum Yaz
