MEİJİ (AYDIN HÜKÛMET) RESTORASYONU (1868-1912)

XIX. yüzyılın ikinci yarısına kadar derebeylik (feodal) düzenin hâkim olduğu Japonya, dış dünyaya kapalı bir ülkeydi.

Şogun adı verilen ordu komutanı, bu derebeylerin en  güçlüsünden seçiliyordu.

Asıl güç Şogun’un elindeydi. İmparator sembolik olarak devletin başındaydı.

Batılı devletler ticari gerekçelerle Japonya’yı kapılarını kendilerine açması için zorlamaya başlayınca 1854’te Batılı devletlerle ticari anlaşmalar yapıldı. Ancak Japonya’nın Batı’ya açılımı, ülkede tepkiyle karşılandı ve anlaşmayı imzalamakla suçlanan Şogun yönetimi, ülke üzerindeki etkisini kaybetti.

1867’de genç yaşta tahta geçen İmparator Mutsuhito’nun aydınların Batı tarzı yenilikler yapılması fikirlerine destek vermesiyle Japonya’da “Meiji Restorasyonu” denilen reform süreci başlamış oldu.

1868’de feodal düzen yıkılarak Batı tarzı hükûmet kuruldu. Hukuk sisteminde reform yapılarak Prusya-Alman modeline dayalı yeni bir anayasa oluşturuldu. Eğitim alanında yapılan yenilikler sonucu yüksek bir okur yazarlık oranına ulaşıldı. Takvim değiştirildi. Giyim kuşamda Batı örnek alındı. Çağdaş bir bankacılık sistemi oluşturuldu. Japon donanmasının kurulmasında İngiltere krallık donanmasından faydalanıldı. Ordunun çağdaşlaştırılmasında ise Prusya genelkurmayından uzmanlar getirildi. Japon subayları Batılı askerî ve donanma akademilerine gönderildiler. Dışardan çağdaş silahlar satın alınırken yerli bir silah sanayisi de kuruldu. Devlet, ulaşım ve haberleşmeye önem vererek demir yolu ağı, telgraf hatları ve deniz yollarının oluşturulmasını özendirdi. Ağır sanayi, demirçelik ve gemi yapımcılığı geliştirilirken tekstil sanayi de çağdaş seviyeye getirildi. Devlet Japon girişimcilerle ortak çalışarak ihracatçılara, sanayicilere ve deniz taşımacılığına her türlü desteği sağladı. Japonya’nın ihracatı, özellikle ipek ve tekstil dalında yükselişe geçti. Tüm bu gelişmelerin ardında “güçlü ordusu olan zengin bir ülke olma” ideali vardı.

 

 

 

{  Japonya 1854'den sonra Batının seviyesine çıkabilmek için, Amerika ve Avrupaya yüzlerce ve yüzlerce öğrenci göndermiştir. Batı teknik ve teknolojisine ulaşabilmek için bununla da yetinmemiş, tamamen feodaliteye dayanan iç idari ve sosyal yapısını da değiştirmeye başlamıştır. İmparator Mutsihito'nun 1868 de kabul ettiği Meiji Restorasyonu (yani Aydın Hükümet) ile Japonya bir dizi hızlı ve köklü değişiklikler geçirmeye başlamıştır.

{  Bir dizi reformlarla ülkenin ve toplumun çehresi değişmiştir.

{  Bir iki örnek verelim:

{  1872 de çıkarılan bir kanunla kadın ve erkek her japon için ilk öğretim zorunlu oldu.

{  1871 de ilk gazete yayınlandı.

{  1873 de mecburi askerlik sistemi kabul edildi.

{  1871 de "Daymiyo" denen derebeylik sistemine son verilerek ülke çağdaş bir şekilde idari bakımdan organize edildi.

{  Ekonomik alandaki gelişmeler de aynı hızlı tempo ile gerçekleştirildi.

{  1870 de ilk demiryolu yapımına başlanmış iken, yirmi yıl sonra, 1890 da demiryollarının uzunluğu 7200 kilometre idi.

{  1868-1898 arasındaki otuz yıllık devrede 2190 fabrika yapıldı.

{  1868’de feodal düzen yıkılarak Batı tarzı hükûmet kuruldu.

{  Hukuk sisteminde reform yapılarak Prusya-Alman modeline dayalı yeni bir anayasa oluşturuldu.

{  Eğitim alanında yapılan yenilikler sonucu yüksek bir okur yazarlık oranına ulaşıldı.

{  Takvim değiştirildi.

{  Giyim kuşamda Batı örnek alındı.

{  Çağdaş bir bankacılık sistemi oluşturuldu.

{  Japon donanmasının kurulmasında İngiltere krallık donanmasından faydalanıldı.

{  Ordunun çağdaşlaştırılmasında ise Prusya genelkurmayından uzmanlar getirildi.

{  Japon subayları Batılı askerî ve donanma akademilerine gönderildiler. Dışardan çağdaş silahlar satın alınırken yerli bir silah sanayisi de kuruldu.

{  Devlet, ulaşım ve haberleşmeye önem vererek demir yolu ağı, telgraf hatları ve deniz yollarının oluşturulmasını özendirdi.

{  Ağır sanayi, demirçelik ve gemi yapımcılığı geliştirilirken tekstil sanayi de çağdaş seviyeye getirildi.

{  Devlet Japon girişimcilerle ortak çalışarak ihracatçılara, sanayicilere ve deniz taşımacılığına her türlü desteği sağladı.

{  Japonya’nın ihracatı, özellikle ipek ve tekstil dalında yükselişe geçti. Tüm bu gelişmelerin ardında “güçlü ordusu olan zengin bir ülke olma” ideali vardı.

{  Kast düzeni kaldırılmış, toprak ve vergi düzeltimi gerçekleştirilmiştir.

{  Millet Meclisi, Siyasal partiler ve Danışmanlar Kurulu oluşturulmuştur.

{  Şintoculuk dini yaygınlaştırılmaya, Budacılık bastırılmaya çalışılmıştır.

{  Tokyo’ya taşınmıştır.

±  .Ne var ki, Japonyanın bu hızlı gelişmesi, bu ülkeyi de bir sömürgeci devlet haline getirdi. Şimdi Japonya gözlerini dışarıya çevirmiş ve hemen yakınındaki Kore'ye göz dikmişti. Kore meselesi Japonyayı Çinle savaşa götürecektir.

±  Öte yandan Çin toprakları nedeniyle Rusya ile Japonya arasında 1904-1905 Savaşı çıkmıştır. Rusya bu savaşta mağlup olmuş, Japonya bir süre sonra Kore’yi topraklarına katarken Rusya ve Çine karşı elde ettiği başarılarla Uzak Doğu’da yeni bir güç olarak ortaya çıkmıştır.

±  Japonya’nın bu başarıları, onun Uzak Doğu’daki güçler dengesinde belirleyici bir güç olduğunu gösterdi. Artık bu bölgede Rusya-Japonya-ABD arasındaki mücadeleler belirleyici olmaya başladı.

±  I. Dünya Savaşı’nda İtilaf Devletlerinin yanında savaşa giren Japonya, 1930’larda Mançurya’yı tamamen işgal etti.

 

 

Japonya’nın atılım içinde olduğu bu dönemde Türk-Japon ilişkileri de gelişmiştir. II. Abdülhamid, 1887 yılında Japon İmparatoru’nun yeğeninin bir savaş gemisiyle İstanbul'u ziyaret etmesinin ardından iadeiziyaret için Japonya’ya Ertuğrul Fırkateyni ile bir heyet göndermiştir. Gemi 7 Haziran 1890’da Japonya’nın Yokohama Limanı'na vardı. İmparator, Türk heyetini görkemli bir şekilde karşıladı. Şehir halkı Türk amiralinin saray arabası ile İmparatorun yanına gidişini sevgi gösterileriyle takip etti. Türk Heyeti’ne gösterilen ilgi fırkateyn Japonya’dan ayrılana kadar sürdü. Ertuğrul Fırkateyni planlandığı gibi 15 Eylül 1890 tarihinde Yokohama Limanı’ndan ayrıldı. Kushimoto (Kuşimoto) açıklarında tayfuna yakalanan gemi 16 Eylül 1890’da kayalara çarparak battı. Kazada ölenlerin anısına Kushimoto’da bir anıt yapılmıştır.