BİRLEŞMİŞ MİLLETLER-KURULUŞUN KİLOMETRE TAŞLARI

Müttefikler Bildirgesi

±  II. Dünya Savşı'nın başlarında, 12 Haziran 1941'de Londra'da imzalanan ve "hem savaşta, hem barışta, bir arada ve öteki özgür halklarla birlikte çalışmayı"  öngören Bildirge, Birleşmiş Milletler'in kuruluşuna uzanan yolda atılacak adımların ilki oldu.

Atlantik Şartı

±  14 Ağustos 1941'de ABD Başkanı Franklin Roosevelt ile İngitere Başbakanı Wilson Churchill,  barış ve güvenliğin korunmasına yönelik uluslararası işbirliği için bir ilkeler dizisi önerdi.  Daha sonra Atlantik Şartı olarak anılmaya başlayan bu belge "denizde bir yerde" imzalanmıştı.

Birleşmiş Milletler Bildirgesi

±  1 Ocak 1942 günü, Mihver ülkelerine karşı savaşmakta olan 26 ülkenin temsilcileri "Birleşmiş Milletler Bildirgesi"ni  imzalayarak Atlantik Şartı'na desteklerini ilan ettiler.  Bildirge, "Birleşmiş Milletler" teriminin ilk kez kullanıldığı belge oldu.

Moskova ve Tahran Konferansları

±  30 Ekim 1943'te Moskova'da imzalanan bir bildirge ile SSCB, İngiltere, ABD ve Çin hükümetleri, barış ve güvenliğin korunması amacıyla uluslararası bir örgütün ivedilikle kurulması için çağrıda bulundular.  Bu hedef, ABD, SSCB ve İngiltere liderlerinin 1 Aralık 1943'te Tahran'da yaptıkları toplantıda da onaylandı.

Dumbarton Oaks Konferansı

±  BM'in ilk şablonu, Washington'da Dumbarton Oaks köşkünde yapılan bir toplantıda çizildi.  21 Eylül ile 7 Ekim 1944 tarihleri arasında iki aşamalı olarak gerçekleşen görüşmelerde SSCB, İngiltere, ABD ve Çin temsilcileri kurulacak bir dünya örgütünün hedefleri, yapısı ve işleyişi üzerinde görüş birliğine vardılar.

Yalta Konferansı

±  Yalta'da yaptıkları bir dizi toplantının ardından Başkan Roosevelt, Başbakan Churchill ve Başkan Stalin 11 Şubat 1945 günü "barış ve güvenliği korumak amacıyla bir uluslararası örgüt" kurma kararlarını açıkladılar.

San Francisco Konferansı

±  25 Nisan 1945'de aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 50 ülkenin temsilcileri San Francisco'da bir araya gelerek 111 maddeden oluşan Antlaşma* ' ya son şeklini verdiler.  Antlaşma, 25 Haziran 1945'te oybirliği ile kabul edildi ve ertesi gün imzalandı.

±  24 Ekim 1945 Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesinin yanısıra imza sahibi öteki devletlerin çoğunluğunun da onaylamasıyla Antlaşma yürürlüğe girdi ve Birleşmiş Milletler kuruldu.

İLK YILLAR

±  10 Ocak 1946 Birleşmiş Milletler'in ilk Genel Kurulu, 51 ülkenin tamamının katılımıyla Londra'da toplandı.

±  17 Ocak 1946 Güvenlik Koseyi Londra'da yaptığı ilk toplantısında çalışma usulünü belirledi.

±  24 Ocak 1946 Genel Kurul ilk kararını aldı : amaç, atom enerjisinin barışcı kullanımı ve atom bombası ile öteki kitlesel imha silahlarının yasaklanması idi.

±  1 Şubat 1946 Norveçli Trygve Lie ilk Genel Sekreter oldu.

±  Haziran 1948 İlk BM gözlem misyonu, BM Mütareke Gözlem Örgütü (UNTSO) oluşturuldu.

±  10 Aralık 1948 BM Genel Kurulu, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ' ni kabul etti.

±  24 Ekim 1949 BM'in bugünkü Genel Merkez binasının temeli New York'ta atıldı.

±  6 Kasım 1956 BM Genel Kurulu, Süveyş Kanalı krizi üzerine ilk kez olağanüstü toplandı, ilk BM barış gücünü, BM Acil Müdahale Gücü'nü (UNEF) kurdu.

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER (BM) (24 EKİM 1945)

Nisan 1945’te ABD’nin San Francisco kentinde yapılan konferans ile 24 Ekim 1945’te BM resmen kuruldu. Merkezi ABD’nin New York şehridir. BM anayasası bu konferansta ABD-İngiltere-Rusya-Fransa ve Çin tarafından hazırlandı. Bu yüzden bugün bile BM’nin Güvenlik Konseyinde sadece bu 5 devletin veto hakkı vardır. Anayasa’da herhangi bir değişikliğin yapılabilmesi için Genel Kurul’un 3’te 2 çoğunluğu gerekir. Ancak Güvenlik konseyinin devamlı üyesi olan beş devletin de bu üçte iki çoğunluğun arasında olması gerekir.

BM’nin başlıca 7 tane alt kuruluşu vardır.

1- Genel Kurul: Bu kuruluşa tüm üyeler katılır. Her üye devletin 5 temsilcisi vardır. Her devletin 1 oy hakkı vardır. Yılda bir kez toplanır. Tavsiye kararı alabilir. Yeni ülkelerin kabulü, BM bütçesi ve barışın korunması için ayrılan bütçe gibi önemli konularda kararlar çoğunluğun üçte ikisi ile alınır. Diğer konular, salt çoğunlukla karara bağlanır.

2-Güvenlik Konseyi: Barış ve güvenlikten sorumludur. Kararları tüm üye ülkeler İçin bağlayıcıdır. 15 üyeden oluşur. 5 tanesi beş büyük devlettir. Diğer 10 üye ise Genel kurul üyeleri arasından 2 yıllık bir dönem için seçilir. Karar için 9 oy gerekir. Beş büyük devletten biri aleyhte oy verirse karar veto edilir.

3-Ekonomik ve Sosyal Konsey: Ekonomik ve sosyal kalkınmayı amaçlar. 54 Üyeden oluşur. Üyelerin hizmet süresi 3 yıldır.

4-Vesayet Konseyi: Henüz kendi kendini idare edecek güce sahip olamayan milletlerin ilerlemesini sağlar. Onları sömürmeye kalkışacak ülkelerden korur. Bugün işlevini kaybetmiştir.

5-Sekreterlik: Kuruluşun idari şefidir.

6- Adalet Divanı: BM’nin en yüksek yargı organıdır. Hollanda’nın Lahey Şehri’nde bulunur. Her biri ayrı milletten 15 yargıcı bulunur. Yargıçlar 3 yıl süre ile görev yaparlar. Buradaki karar daha çok tavsiye kararı niteliğindedir. AİHM (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi) ile karıştırılmamalıdır.

7-İnsan Hakları Konseyi: 19 Haziran 2006’da 47 üye olarak kuruldu.

9 Aralık 1948’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda “Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılmasına İlişkin Sözleşme” kabul edildi. Bu sözleşmeye taraf olan devletler gerek savaş gerekse barış zamanında işlenen “soykırım” suçunu bir uluslarası suç saymakta ve bu suçu önlemeyi bir yükümlülük kabul etmektedir. 19 Mart 1950’de Türkiye’nin de taraf olduğu sözleşmenin ikinci maddesinde “soykırım” tanımı ve sayılan fiiller şu şekilde yer almıştır: