PAROLAMIZ YA İSTİKLAL YA ÖLÜM
Abdullah ŞAHİN
1.1. MUSTAFA KEMAL’İN HAYATI
| Araştır Öğren Paylaş |
| Tarihe yön vermiş insanların kişiliğinin oluşmasında annelerin rolü nedir araştırınız. |
| Bilgi Notu |
| Ali Rıza Efendi’nin ailesi; Osmanlı Devleti’nin Rumeli’yi iskân siyaseti doğrultusunda, Anadolu’dan göç ettirilerek Makedonya’da Manastır ilinin Debre-i Bâlâ Sancağı’na yerleştirilmiş Kocacık Yörüklerindendir. Zübeyde Hanım’ın ataları, Fatih Sultan Mehmet döneminde, Konya yöresinden Rumeli’ye göç ettirilmiş ‘Konyarlar’ diye adlandırılan Türkmenlerdendir. Aile Langaza’ya Vodina’dan gelmiş, oradan da Selanik’e göç etmiştir. |
1.1.1. Mustafa Kemal’in Ailesi
Mustafa Kemal, 1881 yılında Selanik’te Ahmet Subaşı Mahallesi’nde dünyaya geldi. Zübeyde Hanım ve Ali Rıza Efendi çiftinin dördüncü çocuklarıydı. Mustafa Kemal, Ali Rıza Efendi ile Zübeyde Hanım’ın; Fatma, Ömer, Ahmet, Mustafa, Makbule ve Naciye adlarındaki altı çocuğundan biridir. Mustafa ve Makbule dışındaki diğer çocukları küçük yaşta vefat etmişlerdir.
Ali Rıza Efendi’nin babası, Kırmızı (Kızıl) Hafız olarak da bilinen Hafız Ahmet’tir. Ali Rıza Efendi ilk olarak Vakıflar İdaresinde kâtiplik, sonrasında Asâkir-i Millîye Taburu’nda teğmenlik ve gümrük memurluğu görevlerinde bulunmuştur (1876-1877). Fakat daha sonra memurluktan ayrılıp tuz ve kereste ticaretiyle uğraşmıştır.
Zübeyde Hanım’ın babası, Sofuzadeler diye tanınan Feyzullah Ağa’dır. 1857 doğumlu Zübeyde Hanım ile 1841 doğumlu Ali Rıza Efendi, 1871 yılında evlenmişlerdir.
Mustafa Kemal in dünyaya geldiği yüzyıl, Osmanlı Devleti’nin en buhranlı dönemine denk gelmekteydi. Ekonomik açıdan zor bir sürece girilmişti. Sanayi İnkılabı’nı yakalayamayan Osmanlı Devleti’nin el emeğine dayalı yerli sanayisi çökme noktasına gelmişti.
Mustafa Kemal’in doğduğu yıl, hükümetin çıkardığı Muharrem Kararnamesi ile Osmanlı Devleti dış borçlarını ödeyemeyeceğini açıklamıştı. Yine bu dönemde Fransız İhtilali’nin etkisiyle ortaya çıkan milliyetçilik akımı Osmanlı Devleti’nin parçalanma sürecini hızlandırmıştı. Balkan devletleri Osmanlıdan koparak tek tek bağımsızlıklarını kazanmışlardı. Mustafa Kemal’in karakteri ve düşünceleri doğup büyüdüğü bu sıkıntılı çevrede ve bu buhranlı dönemde gelişmişti.
1.1. 2. Bir Önder Yetişiyor
Mahalle Mektebi ve Şemsi Efendi Okulu
Mustafa Kemal okul çağına geldiğinde önce Mahalle Mektebine başladı. Daha sonra Şemsi Efendi İlkokuluna devam etti. Şemsi Efendi İlkokulunda derslerde yeni öğretim yöntemleri ve okumayı kolaylaştıracak ders araç ve gereçleri kullanılıyordu.
Ali Rıza Efendi’nin vefat etmesi üzerine Mustafa Kemal okulunu bırakmak zorunda kaldı. Ailede yaşanan ekonomik sıkıntılar nedeniyle Mustafa Kemal, annesi ve kardeşiyle birlikte, dayısı Hüseyin Ağa’nın çalıştığı Langaza’daki çiftliğe gitti.
| Oku-yorum |
| Mustafa Kemal çiftlik günlerini şöyle aktarmıştı: “Babamın vefatı, bizi ayakta tutan kuvvetli bir desteğin yıkılması gibi bir şey oldu. Adeta kendimi yalnız hissettim. Dayım bize çok iyi davrandı. Acımızı unutturabilmek için gayret gösterdi. Allah razı olsun. Çiftlik hayatına karıştım. Tarla bekçiliği yaptığım da oldu. Makbule ile beraber bakla tarlasının ortasındaki bir kulübede oturduğumuzu ve kargaları kovmakla uğraştığımızı hiç unutmam. Dayım Hüseyin ağa bu işleri, sırf biz meşgul olalım diye buluyordu.” Ali Fuat CEBESOY, Sınıf Arkadaşım Atatürk, s.13. ((Kısaltılmıştır.) |
| Dayısının tutumu Mustafa Kemal’de hangi kişilik özelliklerinin gelişimini etkilemiştir? |
Zübeyde Hanım, oğlunun çiftlikte çalışmasından yana değildi. Mustafa Kemal’in öğrenim hayatına devam etmesini istiyordu. Mustafa Kemal halası Emine Hanım’ın çağırması üzerine Selanik’e geri döndü ve okuluna devam etti.
Selanik Askerî Rüştiyesi
Selanik Mülkiye Rüştiyesine başlayan Mustafa Kemal, Kaymak Hafız lakabıyla bilinen okulun matematik öğretmeni Hüseyin Efendi’nin kendisine kötü davranması üzerine okulu bıraktı. Bu olay, askerlik mesleğine ilgi duyan Mustafa Kemal için hayatında bir dönüm noktası olmuştur. Zübeyde Hanım’ın hiçbir şekilde istememesine rağmen o artık askerî rüştiyede okumak istiyordu. Mustafa Kemal, Selanik Askerî Rüştiyesine girdi ve askerî öğrenimi başladı.
Manastır Askerî İdadisi
1896’da Selanik Askerî Rüştiyesini bitiren Mustafa Kemal, Manastır Askerî İdadi sınavlarına girerek bu okula girmeye hak kazandı ve yatılı okul öğrencisi oldu. İdadide sınıf arkadaşları arasında Üsküp, Yanya ve Manastır Askerî Rüştiyelerinden gelen öğrenciler de bulunmaktaydı. Böylece birbirinden farklı yerlerden gelmiş yeni insanlarla da tanışmış oldu.
Mustafa Kemal idadide başarılı bir öğrenciydi. Aynı zamanda idadide tanıştığı sınıf arkadaşı Ömer Naci aracılığıyla edebiyata, özellikle de şiire ilgi duymaya başladı. Bu ilgi onu Namık Kemal ve Tevfik Fikret’in eserlerini okumaya yöneltti. Bu eserler sayesinde içinde var olan vatan ve millet sevgisi daha da pekişti.
| Oku-yorum |
| Osman Nizami Paşa’nın Öngörüsü Mustafa Kemal, yakın arkadaşı Ali Fuat’ın babası İsmail Fazıl Paşa’nın aracılığıyla tanıştıkları Kurmay Subay Osman Nizami Paşa’yla yaptıkları uzun bir sohbetten sonra Osman Nizami Paşa kendisine şu sözleri söylemiştir: “Mustafa Kemal Efendi oğlum, görüyorum ki, İsmail Fazıl Paşa seni takdir etmek konusunda yanılmamış. Şimdi ben de onunla aynı düşüncedeyim. Sen, bizler gibi yalnız Erkan-ı harp subayı olarak normal bir hayata atılmayacaksın. Keskin zekân ve yüksek kabiliyetin, ülkenin geleceği üzerinde etkili olacaktır. Bu sözlerimi bir iltifat olarak alma. Sende ülkenin başına gelen büyük adamların daha gençliklerinde gösterdikleri eşsiz kabiliyet ve zekâ belirtilerini görmekteyim. İnşallah yanılmamış olurum.” Ali Fuat CEBESOY, Sınıf Arkadaşım Atatürk, s.50. (Kısaltılmış ve sadeleştirilmiştir.) |
Matematik derslerinde çok başarılı olan Mustafa Kemal’in dil dersleri zayıftı. Mustafa Kemal, bir kurmay subayın mutlaka bir yabancı dil öğrenmesi gerektiğine inanıyordu. Tatillerde Selanik’te Frerler Okuluna giderek Fransızcasını ilerletmeye çalıştı. Fransızcasını ilerletmek için okuduğu kitaplar sayesinde; Jean Jack Rousseau (Jan Jak Ruso), Voltaire (Volter), Montesquieu (Montesku), Auquste Comte (Ogust Komt) gibi Fransız düşünürlerini yakından tanıdı ve inkılap, bağımsızlık, adalet, eşitlik gibi kavramları özümsedi.
Tarih ve özellikle Türk tarihi, Mustafa Kemal’in ilgi alanlarındandı. Tarihi sevmesinde ve tarih merakının olmasında hocası Kolağası Mehmet Tevfik Bey’in etkisi büyük oldu. Mustafa Kemal yıllar sonra bu öğretmeni için: “Minnet borcum var, bana yeni bir ufuk açtı.” diyerek ondan saygıyla söz etmiştir.
| Sıra Sizde |
| Sizin de hayatınızda ufuk açan bir öğretmeniniz oldu mu? Sınıf arkadaşlarınızla paylaşınız. |
Harp Okulu ve Harp Akademisi
Mustafa Kemal 13 Mart 1899’da İstanbul’da harp okuluna başladı. Mustafa Kemal’in harp okulundaki öğrenimi sırasında eğitiminde ve yetişmesinde etkili olan başlıca hocaları; Yüzbaşı Naci Bey, Fransızca Öğretmeni Necip Asım Bey, Talim Öğretmeni Rahmi Paşa, Binbaşı Fazıl Bey ve Teğmen Osman Efendi’ydi.
Ali Fuat (Cebesoy), Kazım (Karabekir), Refet (Bele), Cafer Tayyar (Eğilmez), Nuri (Conker), Mehmet Arif (Ayıcı), Ali Fethi (Okyar) gibi Millî Mücadele Dönemi’nin ünlü subayları, aralarında bir ya da iki devre fark bulunsa da Mustafa Kemal’le aynı dönemde harp okulunda bulunmuşlardır.
| Sıra Sizde |
| Mustafa Kemal’in okul arkadaşlarının çoğu, Millî Mücadele’nin önde gelen komutanlarıdır. Bu kişilerin önemli vazifeler edinmesinde ve büyük sorumluluklar almasında aldıkları eğitimin rolünü tartışınız. |
| Oku-yorum |
| Matematik Öğretmeni Yüzbaşı Mustafa Bey, bir gün ona, ileride bütün dünyanın öğreneceği Kemal ismini verdi: “Oğlum, senin adın Mustafa. Benim de öyle. Bu böyle olmayacak. Arada bir fark bulunmalı. Bundan sonra senin adın ‘Mustafa Kemal’ olsun...” O günden sonra da Mustafa’nın adı, Mustafa Kemal oldu. Kemal, bilgi ve erdem yönünden olgunluk, yetkinlik anlamındadır. Şevket Süreyya Aydemir, Tek Adam, C. I, s. 60. (Kısaltılmıştır.) |
Harp okulu, Mustafa Kemal’in hem vatan ve millet fikirlerinin olgunlaşmasında hem de Batı’ya dönük çağdaşlaşma düşüncelerinin gelişmesinde önemli bir dönem olmuştur.
Harp okulunu başarıyla bitiren Mustafa Kemal, aynı yıl teğmen rütbesi ile İstanbul’da Harp Akademisinde öğrenime başladı. Onun üzerinde büyük etkiler bırakan başlıca hocaları; Topçu Feriki Ahmet Muhtar Paşa, Kurmay Binbaşı Refik Bey, Kurmay Yarbay Macit Bey, Pertev Paşa, Kurmay Albay Hasan Rıza Bey, Kurmay Albay Zeki Bey ve Kurmay Yarbay Trabzonlu Nuri Bey’di. Akademideki bütün bu hocaları dil bilen, iyi yetişmiş, deneyimli subaylardı. Mustafa Kemal, akademide bir yandan mesleki bilgilerini geliştirirken diğer yandan da ülke sorunlarıyla ilgilenip dünyadaki gelişmeleri takip etmekteydi.
Mustafa Kemal ve akademideki bazı arkadaşları, harp okulu öğrencilerine yönelik bir gazete çıkarmaya başlamışlardı. Fakat akademi müdürü Ali Rıza Paşa, Mustafa Kemal ve arkadaşlarını akademiden uzaklaştırmak yerine bu konuda onları sert bir şekilde uyarmakla yetindi. Böylece Mustafa Kemal, meslek hayatı için büyük bir tehlike olabilecek bu olayı zarar görmeden atlatmış oldu.
Mustafa Kemal 11 Ocak 1905’te akademiden beşinci sırada mezun olup kurmay yüzbaşı rütbesiyle askerlik görevine başladı.
1.1. 3. Mustafa Kemal’in Fikir Hayatını Etkileyen Gelişmeler
| Sıra Sizde |
| Bir insanın hayatını, yaşadığı şehir ne şekilde etkiler? |
İz Bırakan Şehirler
Selanik: Mustafa Kemal’in doğup büyüdüğü ve günümüzde Yunanistan’ın sınırları içerisinde kalan Selanik, Makedonya’nın sosyal, siyasi, ekonomik ve kültürel açıdan en gelişmiş şehriydi. Hem bir liman kenti olması hem de demir yolu ile ulaşımının olması, Selanik’i önemli bir ticaret merkezi hâline getirmişti. Nüfusunun çoğunluğu Türk olan Selanik’te; Yunan, Ermeni, Bulgar, Yahudi gibi çeşitli din, mezhep ve milletlerden insanlar bir arada yaşamaktaydı. Bu etnik ve kültürel zenginlikle birlikte şehirde farklı kültürlerin yan yana yaşama ortamı sağlanmıştı. Bu sayede Mustafa Kemal yeni ve farklı fikirlere karşı açık olan bir ortamda yetişti. Mustafa Kemal’in farklı kültürleri tanımasında, kendini geliştirmesinde, yenilikçi ve açık görüşlü bir insan olmasında Selanik büyük bir etkiye sahiptir.
Manastır: Selanik’ten sonra Makedonya’nın diğer bir önemli şehri olan Manastır, ekonomik açıdan gelişmiş bir şehirdi. Manastır, önemli bir ticaret, yönetim ve ordu merkeziydi. Aynı zamanda demir yolu ile Selanik’e bağlıydı. Balkanlardaki siyasi hareketlilik ve milliyetçilik isyanları Manastır’da da etkisini göstermişti. Mustafa Kemal, idadide öğrenim gördüğü süreç boyunca, arkadaşlarıyla ve öğretmenleriyle şehirdeki bu hareketliliği yakından takip ediyor ve ülkeyi ilgilendiren meseleler hakkında aralarında tartışıyorlardı.
İstanbul: Mustafa Kemal, Manastır Askerî İdadisini bitirdikten sonra harp okulunda eğitim almak için İstanbul’a gitti. İstanbul, Osmanlı Devleti’nin başkenti olması nedeniyle sosyal, ekonomik ve siyasi açıdan büyük bir öneme sahipti. Mustafa Kemal, başkentte bulunduğu süre boyunca ülkede meydana gelen tüm gelişmeleri de yakından takip edebilme fırsatı buldu. Okul yılları ve sonrasında arkadaşlarıyla sürekli bir araya gelip toplantılar yaptı ve ülke sorunlarıyla yakından ilgilendi.
Şam: Mustafa Kemal’in ilk görev yeri, 1905 yılında atanmış olduğu Şam’daki V. Ordu’dur. Makedonya’ya göre Şam, sosyal ve ekonomik yönden geri kalmış bir yerdi. Bölgede nüfusun çoğunluğunu Araplar oluşturmaktaydı. Osmanlı yönetiminden hoşnut olmayan bazı Arap kabileleri sürekli isyan etmekteydiler. Mustafa Kemal’in atandığı V Ordu’ya bağlı olarak kurulan süvari alaylarına bu bölgedeki çatışmaları önlemek ve ayaklanmaları bastırmak görevi verilmişti. Osmanlı Devleti, sert önlemlerle bu ayaklanmaları bastırmaya çalışıyordu. Mustafa Kemal, Arapların Osmanlı Devleti’nden ayrılma isteklerine ve bu doğrultuda yaptıkları faaliyetlere burada tanık oldu.
Şam’da askerlik görevinin yanı sıra siyasi faaliyetlerini de sürdüren Mustafa Kemal, burada Vatan ve Hürriyet Cemiyetini kurdu. Ali Fuat’ın (Cebesoy) desteğiyle Beyrut’ta cemiyetin bir şubesini açtı. Suriye’de istediği gibi faaliyetlerini sürdüremeyen Mustafa Kemal, gizlice Selanik’e geçti ve orada da cemiyetin başka bir şubesini açtı.
Sofya: Mustafa Kemal, Balkan Savaşları’ndan sonra Sofya’ya ateşemiliter olarak atandı. Sofya’da önce bir otelde kalan Mustafa Kemal, otel giderlerini karşılamakta zorlanınca Alman bir ailenin yanına yerleşti. Böylece Almancasını da geliştirme imkânı bulmuş oldu.
Sofya’daki görevi esnasında Bulgaristan’da yaşayan Türkleri ziyaret edip onlarla yakından ilgilendi, onların kültürel hayatlarının gelişmesi için çaba sarf etti. Bulgar ordusundaki subaylarla tanıştı ve Bulgar ordusunun manevralarım yakından takip etti. Ateşemiliterlik görevi esnasında Sofya’da yerli ve yabancı pek çok dost edindi.
Fikir Hayatını Etkileyen Yazarlar ve Düşünürler
Mustafa Kemal’in idadi sıralarından başlayarak en çok okuduğu ve etkilendiği Türk yazar ve düşünürler arasında Ziya Gökalp, Namık Kemal, Mehmet Emin Yurdakul ve Tevfik Fikret gelmektedir.
| Sıra Sizde |
| Sizin de hayatınızı etkileyen kitaplar oldu mu? Bu kitapları sınıf arkadaşlarınızla paylaşınız. |
Tablo M. Kemal’in Fikir Hayatını Etkileyen Yazarlar, Düşünürler ve Fikir Akımları
| Ziya Gökalp | Milliyetçilik |
| Namık Kemal | Vatanseverlik |
| Mehmet Emin Yurdakul | Milliyetçilik |
| Tevfik Fikret | İnkılapçılık |
| J.J. Rousseau | Yurttaşlık Bilinci |
| Montesquieu | Cumhuriyetçilik |
| Voltaire | Bilimsellik, Akılcılık |
| Düşün ve Tartış |
| Bir yazar veya düşünür toplumların geleceğini ve yaşamını nasıl etkiler ve değiştirir? Tartışınız. |
| Oku-yorum |
| Sofya Günlerinden Bir Anı Kentin ünlü otellerinden biri olan Grand Otel Bulgaria’nın pastanesine gelip kendisine de servis yapılmasını isteyen başı kalpaklı, ayağı çarıklı bir (Bulgar) köylü salondan dışarı çıkartılmak istenince; elindeki değneğini havaya kaldırarak: “Beni buradan kovma yürekliliğini nereden buluyorsunuz? Bulgaristan, benim alnımın teri ile doyuyor, onu koruyan da benim tüfeğim!” diye bağırmıştı. Bu olaya tanık olan Mustafa Kemal, yıllar sonra arkadaşlarına: “İşte ben de Türk köylüsünün böyle olmasını istiyorum!” diyecekti. Şerafettin Turan, Mustafa Kemal Atatürk, s.129. (Kısaltılmıştır.) |
Kentin ünlü otellerinden biri olan Grand Otel Bulgaria’nın pastanesine gelip kendisine de servis yapılmasını isteyen başı kalpaklı, ayağı çarıklı bir (Bulgar) köylü salondan dışarı çıkartılmak istenince; elindeki değneğini havaya kaldırarak: “Beni buradan kovma yürekliliğini nereden buluyorsunuz? Bulgaristan, benim alnımın teri ile doyuyor, onu koruyan da benim tüfeğim!” diye bağırmıştı. Bu olaya tanık olan Mustafa Kemal, yıllar sonra arkadaşlarına: “İşte ben de Türk köylüsünün böyle olmasını istiyorum!” diyecekti. Şerafettin Turan, Mustafa Kemal Atatürk, s.129. (Kısaltılmıştır.)
Manastır İdadisindeyken “Vatan ve Hürriyet” şairi olarak bilinen Namık Kemal’in eserleriyle tanışmış ve her fırsatta arkadaşlarıyla gizlice şairin eserlerini okumuşlardır. Şiirlerini ezbere bildiği Namık Kemal’den “Türk ulusunun yüzyıllardan beri beklediği ses” olarak bahsetmiştir. Mustafa Kemal, Tevfik Fikret için: “Ben inkılap ruhunu ondan aldım.” diye söz etmiş ve onun özgürlük, laiklik anlayışından esinlenmiştir. Yine milliyetçiliğinin önemli temsilcisi olarak gördüğü “Millî Şaif’ diye de tanınan Mehmet Emin Yurdakul, en sevdiği şairler arasında yer almaktaydı.
Mustafa Kemal, yerli düşünürler kadar yabancı düşünürlerin de eserlerini okuyup incelemiştir. Özellikle Jean Jack Rousseau, Montesquieu , Voltaire gibi Fransız İhtilali’nin düşünürlerinden etkilenmiştir.
| Düşün ve Tartış |
| Bir yazar veya düşünür toplumların geleceğini ve yaşamını nasıl etkiler ve değiştirir? Tartışınız. |
Kitap okumak Mustafa Kemal’in en büyük tutkusuydu. Yaşamındaki tükenmez enerjisini ve yetişme tarzındaki sağlamlığını çok kitap okumasına borçluydu. Kendi ifadesiyle: “Ben çocukken fakirdim. İki kuruş elime geçince bunun bir kuruşunu kitaba verirdim. Eğer böyle olmasaydım, bu yaptıklarımın hiçbirisini yapamazdım.” Öğrenciliğinden itibaren okuduğu bütün kitaplardan notlar alır, yeri geldiğinde diğer kaynaklarla kıyaslamalar yapardı. Hatta savaş döneminde görevli olduğu cephelerde de sürekli kitap okumuştu.
Birbirinden farklı alanlarda geniş bir okuma kültürüne sahipti. Tarih, edebiyat, dilbilim, din, ekonomi, coğrafya, hukuk, siyasal bilimler gibi alanlar Mustafa Kemal’in ilgilendiği başlıca konulardı.
Mustafa Kemal çok kitap okumakla beraber fırsat buldukça kitap da yazmıştır. Mustafa Kemal’in kaleme almış olduğu en önemli eseri Nutuk’tur. Nutuk, 1919’dan 1927’ye kadar geçen zamandaki gelişmeleri kapsamaktadır. Ayrıca Mustafa Kemal’in, askerlikle ilgili birikimlerini aktardığı; “Takımın Muharebe Talimi”, “Cumalı Ordugâhı”, “Taktik Tatbikat Gezisi”, “Bölüğün Muharebe Eğitimi” ve “Subay ve Komutan ile Konuşmalar” eserleri de bulunmaktadır. Cumhuriyet döneminde de geometri eğitimini kolaylaştıran “Geometri” eseri de bulunmaktadır.
| Sıra Sizde |
| Mustafa Kemal’in askerlik mesleğini seçmesinde onun içinde bulunduğu toplumun etkileri nelerdir? Tartışınız. |
Atatürk Anlatıyor
Bir gün Cemal Bey Selanik gazetelerinden birine imzasız bir makale yazmış. Bana gazeteyi uzatıp makaleyi okuyup okumadığımı sordu.
“Affediniz, sizin yazdığınızı bilmiyordum. Yazmamış olmanızı temenni ederdim. Cemal Bey, şu ve bu tarzda siz birtakım kimselere kendinizi beğendirmek hevesine düşmeyiniz. Bunun hiçbir kıymeti ve önemi yoktur. Siz içinde bulunduğumuz vaziyeti değerlendiriniz ve öncelikle kabul ediniz ki biraz fedakâr ve özverili olmak lazımdır. Eğer şunun bunun ilgisinden kuvvet almaya tenezzül ederseniz şu anki durumunuzu bilmem fakat geleceğiniz çürük olur. Çünkü bizim henüz gerçeklerle yüzleşmemiş geniş çevrelerimiz vardır. Bu çevrelerde hayallerle dolu kimseler çoktur. Büyüklük odur ki hiç kimseye iltifat etmeyeceksin, hiç kimseyi aldatmayacaksın, memleket için gerçek ülkü ne ise onu görecek, o hedefe yürüyeceksin, herkes senin aleyhinde bulunacaktır, herkes seni yolundan çevirmeye çalışacaktır. İşte sen bunda karşı koyuşları yok eden olacaksın. Önüne sayılamayacak güçlükler yığacaklardır, kendini büyük değil küçük, zayıf, araçsız, hiç sayarak, kimseden yardım gelmeyeceğine inanarak bu güçlükleri aşacaksın. Ondan sonra sana büyüksün derlerse, bunu diyenlere de güleceksin.
Yorumlar - Yorum Yaz
