FRANSIZ İHTİLÂLİ (1789)

Fransız İhtilâli’nin Nedenleri
 Krallık yönetiminin baskıları
 Halkın soylular, rahipler ve burjuva gibi sınıflara ayrılmış olması
 Malî durumu düzeltmek için halktan alınan vergilerin artırılması
 Fransız aydınlarının eleştirileri (Montesque, Jan Jak Russo, Diderot, Voltaire)
 Fransa Kralı XVI. Lui’nin Eta Jenaro (Genel Meclis)’yu toplaması
 Rönesans hareketleri sonrası ortaya çıkan Aydınlanma Çağı’nın etkileri
 ABD’nin bağımsızlığını kazanması

Fransız İhtilâli’nin Sonuçları
 Soyluların ve rahiplerin ayrıcalıkları kaldırılarak eşitlik getirilmiştir.
 Mutlakıyet düzeni yıkılmış, egemenliğin halktan geldiği kabul edilmiştir.
 Eşitlik, adalet, özgürlük, milliyetçilik, laiklik vb. kavramlar önem kazanmıştır.
 Milliyetçilik akımı tüm dünyaya yayılmaya başlamıştır.
 İmparatorlukların yıkılması ile millî devletler kurulmaya başlamıştır.
 İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ilan edilmiştir.
 İhtilâl sonrası ortaya çıkan yeni fikirlerin kendi ülkelerini etkileyeceğini düşünen
 Avrupa devletleri Fransa’ya savaş açmıştır. (1793-1815 İhtilâl Savaşları)
 Evrensel nitelikte olduğu için Yeni Çağ kapanmış, Yakın Çağ başlamıştır.

Fransız İhtilâli’nin Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri
 Çok uluslu bir yapıya sahip olan Osmanlı Devleti, zamanla Fransız İhtilâli’nin yaydığı milliyetçilik akımından zarar görmeye başlamıştır. Nitekim milliyetçilik akımının etkisiyle Osmanlı Devleti’nde azınlık isyanları ortaya çıkmış ve bu durum zamanla Osmanlı Devleti’nin parçalanmasına yol açmıştır.
 Öte yandan Fransız İhtilâli, Osmanlı Devleti’ni bir açıdan olumlu da etkilemiştir.
 Nitekim Tanzimat ve Islahat Fermanları ile Meşrutiyet’in ilan edilmesinde etkili olmuştur.
 Bu gelişmeler, Osmanlı Devleti’nin demokratikleşme sürecinde önemli rol oynayacaktır.

Osmanlı Devleti’nin Milliyetçilik Akımına Yönelik Aldığı Önlemler
 Osmanlıcılık fikir akımı uygulamaya çalışılarak herkes eşit görülmüştür.
 1839’da Tanzimat Fermanı ilan edilmiş ve kanun önünde Müslüman-gayr-i müslim eşitliği sağlanmaya çalışılmıştır.
 1856’da Islahat Fermanı’nın ilan edilmesiyle ise gayr-i müslimlere eşitliğin yanı sıra birtakım ayrıcalıklar verilmiştir.
 1876’da Meşrutiyet’in ilan edilmesiyle gayr-i müslimlere de yönetimde temsil edilme hakkı tanınmıştır.
 Osmanlı Devleti bahsettiğimiz bu çabalarına rağmen milliyetçilik akımının etkisini önleyememiş, azınlıkların bağımsızlıkları için başlattığı isyanlar sonucunda Osmanlı Devleti parçalanma sürecine girmiştir.

VİYANA KONGRESİ (1815)

 Fransız İhtilâli’nden sonra İhtilâl Savaşları ya da Napolyon Savaşları ile Avrupa’nın siyasî dengesinin bozulması nedeniyle İngiltere, Fransa, Rusya, Avusturya ve Prusya’nın katılımıyla 1815’te Viyana Kongresi toplanmıştır.
 Kongrede Avrupa’nın geleceğini belirlemek, monarşik yapıyı güçlendirmek ve milliyetçi hareketleri önlemek doğrultusunda kararlar alınmıştır.
 Viyana Kongresi kararlarının uygulamaya konulduğu dönem “Restorasyon Dönemi” olarak adlandırılmaktadır.
 İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya “Dörtlü İttifak” grubunu kurarak, Metternich (Meternik) Sistemi denilen bir politika oluşturmuşlardır.
 Meternik Sistemi’ne göre; Avrupa’nın herhangi bir yerinde ayaklanma çıkarsa devletler hep birlikte hareket edeceklerdi. Ancak bu kararlar Osmanlı Devleti’nde Yunan isyanı çıkınca uygulanmamış ve Yunan İsyanı’na destek verilmiştir. Hatta Navarin’de Osmanlı donanmasını yakmışlardır.
 Öte yandan Osmanlı Devleti’nin Avrupa devletleri için oluşturduğu siyasî krizi ifade eden “Şark Meselesi” kavramı da ilk kez Viyana Kongresi’nde kullanılmıştır.

1830 ve 1848 İHTİLÂLLERİ

1830 İhtilâlleri
 Fransa Kralı X. Charles’in basın ve düşünce özgürlüğüne kısıtlama getirerek anayasal hakları engellemesi sonucu, Metternich sistemine tepki olarak ortaya çıkmıştır.

1830 İhtilâlleri sonucunda;
 Tahta geçen yeni kral Louis Philip, anayasada yeni düzenlemeler yapılmasını sağlayarak Fransa’da meşrutî krallık rejimini yeniden kurmuştur.
 Avrupa’da liberal demokrasiler güçlenmiştir.Avrupa’da parlamenter sisteme geçiş hız kazanmıştır.
 Belçika’da ayaklanmalar çıkmış ve Belçika ayrı bir devlet durumuna gelmiştir.
 Lehistan (Polonya)’da da bir ihtilâl çıkmıştır.

1848 İhtilâlleri
 Fransa’da başlayan bu ihtilâllerin ortaya çıkmasında; milliyetçilik akımı, XIX. Yüzyılda sanayide görülen gelişmeler sonucunda Avrupa’daki işçi sayısının artması ve işçi sınıfının birtakım haklar talep etmesi etkili olmuştur.

1848 İhtilâlleri sonucunda;
 Fransa’da cumhuriyet ilan edilmiştir. (Bu durum 1852’ye kadar devam etmiştir.)
 Sosyal hukuk devleti kavramı ortaya çıkmıştır.
 Avrupa’da demokratikleşme hareketleri hız kazanmıştır.
 İtalya ve Almanya’nın siyasî birliklerini kurmalarına zemin hazırlamıştır.
 Ölüm cezası kaldırılmış, esir ticareti de yasaklanmıştır.

İTALYA VE ALMANYA’NIN SİYASÎ BİRLİKLERİNİ KURMALARI
 Fransız İhtilâli sonrasında ortaya çıkan düşünceler, İtalya’daki aydınları harekete geçirmiş ve ülkede birliği sağlamak için çalışmalara başlanmıştır.
 1870’te Piyemonte Krallığı öncülüğünde siyasî birliğini sağlayan İtalya, Avrupa’da etkin bir güç olarak sömürgecilik faaliyetlerine başlamıştır.
 Öte yandan Prusya Başbakanı Bismarck’ın Avusturya’yı yenilgiye uğratması sonucu Avusturya Alman hükûmetleri üzerindeki yetkilerini Prusya’ya devretmiştir.
 1871’de Alman prensleri imparatorluk tacını Prusya Kralı I. Wilhelm’e vermiş, böylece Prusya kralı aynı zamanda Alman imparatoru olmuş ve Alman birliği sağlanmıştır.
 İtalya ve Almanya’nın siyasî birliklerini sağlamaları, Avrupa devletleri arasında dengenin bozulmasına yol açmış, sömürgecilik yarışı sürecinde bloklaşmaların da ortaya çıkmasında etkili olmuştur.

İLAÇ BİLGİ
METTERNİCH SİSTEMİ;
 Metternich sistemi; Viyana Kongresi'ne (1815) katılan Büyük Britanya, Avusturya, Rusya ve Prusya'nın Avrupa'da statükoyu korumak için ortaya koydukları sistemdir. Sisteme adını veren Avusturya Başbakanı Metternich, statükonun silah gücüyle korunmasını savunuyordu. Ona göre ulusçuluk hareketlerinin acımasızca bastırılması ve ulus-devletlerin dağıtılması gerekiyordu.
1815'te Viyana'da kurulan sistem, Avusturya ve Rusya'nın Balkanlar'daki işbirliğine, Prusya'nın Fransa ve Rusya'yı dengelemesine ve Kıta Avrupası'na bir ülkenin tek başına egemen olmamasına dayanıyordu.
 Metternich sistemine ilk tepkiler 1830 ve 1848 ihtilallerinde gelmiştir.
 1830 Devrimleri Avrupa'da liberalizmi kuvvetlendirmiş, Fransa'da meşruti monarşi kurulmuş, haklar ve özgürlükler genişletilmiştir. Ayrıca ihtilal'in Avrupaya yayılmasıyla birlikte önce Belçika, Hollanda'dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmiş, ardından 1905 yılında İsveç ve Norveç iki ayrı krallık haline gelmiştir.
 1848 Devrimleri sonucunda da "Metternich Sistemi" çökmüştür.
 XIX. yüzyılın ilk yarısında sanayi alanında gelişmeler olmuş; işçi sınıfı ortaya çıkmıştır. Fransa kralının sert önlemleri üzerine Paris'te başlayan ayaklanmayla Kral ülkeyi terk etmiş; Fransa'da Cumhuriyet ilan edilmiştir. Fransa'da başlayan ihtilal hareketleri, diğer Avrupa ülkelerinin yanı sıra en çok Avusturya'yı etkilemiş; Macarlar, Çekler, Hırvatlar ve İtalyanlar Avustur­ya'ya karşı özgürlük için isyan etmişlerdir. İngiltere ve İsviçre’de ise liberaller ve demokratlar işbaşına geçmiştir.