SANAYİ İNKILÂBI

 XVIII. yüzyılda ilk olarak İngiltere’de başlayan, daha sonra diğer Avrupa ülkelerine yayılan, etkileri bakımından tüm dünyayı sarsan önemli bir olaydır.
 Üretim faaliyetlerinde insan ve hayvan gücünün yerini makine gücünün alması demek olan bu devrimin başlamasında, “sanayi sektöründe buhar gücünün uygulanması” etkili olmuştur.
 Yeni çağda meydana gelen coğrafi keşifler, Rönesans, Reform ve Aydınlanma hareketleri 18. yy ortalarında sanayi inkılabını başlatmıştır. Sanayi inkılabının başlamasında özellikle fizik ve kimya bilimlerindeki gelişmeler etkili olmuştur.
 Sanayi inkılabı ilk olarak İngiltere de meydana gelmiştir. Sanayi inkılabı ile birlikte üretimde insan ve hayvan gücünün yerini makine gücü almıştır. Sanayi inkılabını başlatan teknik buluş buharla çalışan motordur. "Ceymis Wat’ın bulduğu buharla çalışan motor ilk olarak dokuma sanayiinde kullanılmıştır.

Sanayi İnkılabının İngiltere de başlamasının Sebepleri:
 *İngiltere’nin coğrafi keşiflerden sonra en geniş sömürge elde eden Avrupa devleti olması. (Bu olay İngiltere’nin hammadde ve Pazar imkanlarını genişletmiştir.)
 *İngiltere de bilimsel çalışmaların yapılmasına engel olmayan özgürlükçü bir siyasal yapının olması.
 *İngiltere’nin zengin enerji kaynaklarına sahip olması.
 *İngiltere de Bankacılığın gelişmiş bulunması.
 *İngiltere de oluşan büyük şirketlerin daha çok kazanmak amacıyla bilimsel araştırmaları desteklemiş olmaları.
 *Coğrafi keşiflerin ticareti yaygınlaştırmış olması.
 *ticarette kağıt para ve çeklerin kullanılmasının ticareti geliştirmiş olması.
 UYARI: İngiltere de başlayan sanayi inkılabı daha sonra Fransa , Hollanda, Belçika, Almanya ve İtalya da gerçekleşmiştir.

Sanayi İnkılâbı’nın Sonuçları
 İlk kez dokuma alanında kullanılan makineleşme sonucunda, fabrikalar kurulmuş ve seri üretim sağlanarak hızlı bir gelişme yaşanmıştır.
 Fabrikalaşmanın artmasıyla, Avrupa’da büyük sermayeli şirketler kurulmuştur.
 Avrupa’da üretim artmış ve insanların refah seviyesi yükselmiştir.
 Sanayileşme kentlerin hızla büyümesine, ancak aynı zamanda işsizlik sorununun da ortaya çıkmasına yol açmıştır.
 Yaşam koşullarının iyileşmesine bağlı olarak hızlı nüfus artışı yaşanmıştır.
 Kapitalizm ve Sosyalizm gibi fikir akımları ortaya çıkmıştır.
 İşçi-işveren arasındaki sorunlarla ilgili olarak sendikacılık girişimleri başlamıştır.
 Avrupa’da ham madde, iş gücü ve pazar ihtiyacının artmasıyla yeni sömürgecilik faaliyetlerinin başlamasına ortam hazırlamıştır.
 Sömürgelerden mal getirmek ve işlenen malları nakletmek amacıyla ticaret filoları kurulmuş, 1869’da Süveyş Kanalı, 1914’te de Panama Kanalı’nın açılmasıyla deniz ulaşımı kolaylaşmıştır.

Sanayi İnkılâbı’nın Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri
       Sanayi İnkılâbı, Osmanlı Devleti’ni özellikle ekonomik açıdan son derece olumsuz etkilemiştir. Öyle ki bu gelişme sonucunda;

 Osmanlı’da küçük atölyeler ve el tezgâhları kapanmış, böylece işsizlik artmıştır.
 Lonca Teşkilâtı’nın üretimdeki payı ve önemi azalmıştır.
 Tarım üretimi geçimlik düzeyden pazar ekonomisi düzeyine ulaşmıştır.
 Osmanlı ülkesinde ihracat azalırken, ithalat artmıştır.
 Osmanlı Devleti dışarıya ham madde satan, karşılığında mamul (işlenmiş) madde alan bir devlet durumuna düşmüştür.
 Osmanlı parasının değeri düşmüştür.
 Ekonomik açıdan Avrupa’ya bağımlılık artmıştır.
 Osmanlı Devleti Avrupa’nın açık pazarı haline gelmiştir.
 Osmanlı Devleti hammadde ve pazar ihtiyacı nedeniyle Avrupalı devletlerce işgal edilmeye başlamıştır.
 Ekonomideki gerileme, siyasî çöküşü hızlandırmıştır.
Osmanlı Devleti’nin Sanayi İnkılâbı’nın Etkilerine Karşı Aldığı Önlemler
 Osmanlı Devleti, ekonomisini olumsuz etkileyen Sanayi İnkılâbı’nın etkilerine karşı birtakım önlemler almıştır.
 İthal ürünlerden alınan vergiler artırılmış, ihracattan alınan vergiler azaltılmıştır.
 Ancak kapitülasyonlar nedeniyle başarı sağlanamamıştır.
 Sanayi ve ticaretin gelişmesi için 1860’ta Islah-ı Sanayi Komisyonu kurulmuştur.
 Özel sermayeye fabrika kurmaları için destek verilmiştir.
 Teşvik Kanunu çıkarılarak büyük imalâthaneler açılmıştır.
 Yeni kurulacak olan fabrikalar için 10 yıl vergi muâfiyeti getirilmiştir.
 Osmanlı Devleti’nin, Sanayi İnkılâbı’nın etkilerine karşı aldığı bu önlemler çok fazla etkili olamamış ve ekonomik açıdan Avrupa’ya bağımlılık artmıştır.